dicebat, Quam magna multitudo dulcedinis tuæ, Do. mine, quam abscondisti timentibus te (Psal. xxx, 20)! quique monebat, Gustate et videte, quoniam suavis est Dominus (Psal. xxxш, 9). Hæc est illa beatitudo, Domine Deus noster, quam exspectamus daturum te nobis; pro qua tibi, Domine, continue militamus, pro qua mortificamur tota die, ut in tua vita vi vamus. CAPUT XXIII. Aspiratio ad fruitionem Dei. Non obtinetur nisi ex dono Dei. Tu autem exspectatio Israel (Jerem. xiv, 8), Dom`ne, desiderium ad quod suspirat quotidie cor nostrum, festina, ne tardaveris. Surge, propera et veni, ut educas nos de isto carcere ad confitendum nomini tuo, ut gloriemur in lumine tuo. Aperi aures tuas clamoribus lacrymarum pupillorum tuorum, qui clamant ad te : Pater noster, da nobis hodie panem nostrum quotidianum (Matth. VI, 9 et 11), in cujus fortitudine ambulemus die ac nocte, usqucquo perveniamus ad montem tuum Oreb. Et ego parvulus inter parvulos familiæ tuæ, Deus pater et virtus mea, quando veniam, et apparebo ante faciem tuam; ut qui nunc tibi confiteor ad tempus, ex tunc confitear tibi in æternum? Beatus ero si fuero admissus ad videndum claritatem tuam. Quis mihi hoc tribuat, ut ad hoc venire permittas me? Scio, Domine, scio et confiteor me indignum ut intrem sub tectum tnum sed fac propter honorem tuum, et ne confundas in te sperantem servum tuum. Et quis intrabit in sanctuarium tuum ad considerandas potentias tuas, nisi tu aperias? Quis autem aperiet, si tu clauseris ? Si enim dextruxeris, nemo est qui ædificet; et si incluseris hominem, nemo est qui aperiat. Si continueris aquas, omnia siccabuntur; et si emiscris eas, subvertent terram. Si omnia quæcumque fecisti, ad nihilum redigas, quis contradicet tibi (Job. x1, 10)? Porro sempiterna bonitas miseri cordiæ tuæ, qua voluisti et fecisti omnia quæcumque voluisti. Tu nos fecisti, fabricator mundi, rege nos; tu nos creasti, ne spernas nos, quia opera tua sumus. Et quidem, Domine Deus noster, nos lutum et vermiculi non valemus in tuas æternitates intrare, nisi tu induxeris qui de nihilo cuncta creasti. CAPUT XXIV. Quod nihil sine Dei gratia possimus. Ego autem opus manuum tuarum confiteor tibi in timore tuo, quia non in arcu meo sperabo, et gladius meus non salvabit me (Psal. xLm, 7), sed dextera tua et brachium tuum et illuminatio vultus tui. Alioquin desperarem, nisi quia spes mea es tu qui creasti me, et non derelinques me, quoniam non derelinquis sperantes in te. Tu quippe es, Domine Deus noster suavis et mitis, patiens et in misericordia disponens omnia (Sap. x1, 21). Et nos si peccaverimus, tui sumus: et si non peccaverimus, scimus quoniam apud le sumus computati. Nos folium universi, et vanitas omnis homo vivens (Psal. xxxvin 6), et ventus est vita nostra super terram (Job vi, 7): ne irascaris si cadimus pupilli tui, quoniam tu nosti figmentum nostrum (Psal. cn, 14), Domine Deus noster. Num, Deus inestimabilis fortitudinis, contra folium quod vento rapitur ostendere vis potentiam tuam, et stipulam siccam persequi (Job xin, 25)? num damnabis, rex Israel æterne num damnabis pulicem unum (1 Reg. xxiv, 15)? Audivimus de misericordia tua, Domine, quoniam tu mortem non facis, nec letaris i perditione morientium ( Sap. 1, 15). Propter le oramus te, ne permitas dominari quod non fecisti huic creaturæ tuæ quam fecisti. Si doles de perditione; quid te prohibet Domine, qui omnia potes, ne semper laæteris de nostra salvatione? Si vis, potes me salvare: ego autem etsi velim non possum ; tam magna est multitudo miseriarum mearum mecum. Velle quippe mihi adjacet, perficere autem non Mss., incluseris. Ms. Regius, homini. Sic Mss. At editi, tui non sumus ; et mox, tui sumus. Hic allunt editi, canem mortuum. a Mss. At editi, etsi vellem, non possem. invenio (Rom. vi, 18). Velle autem quod bonum est non possum, nisi tu velis; nec quod volo possum, nisi tua potentia me confortet; et quod possum, aliquando nolo, nisi tua voluntas fiat sicut in cœlo et in terra; et quod volo et possum, ignoro, nisi tua sapientia me illustret. Et si sciam, quandoque nolens ', quandoque non valens, imperfecta et vacua transit sapientia mea, nisi adjuver a vera sapientia tua. In tua autem voluntate cuncta sunt posita, et non est qui possit resistere voluntati tuæ, Domine universorum, principatum tenens omnis carnis: et quæcumque vis, facis in cœlo et in terra, in mari et in omnibus abyssis. In nobis igitur fiat voluntas tua, super quibus invocatum est nomen tuum; ne pereat hoc nobile plasma tuum, quod creasti propter honorem tuum. Et quis est homo natus de muliere, qui viyat et non videat mortem, et eripiat animam suam de manu inferi, nisi tu solus eripias, vita vitalis omnis vite, per quem omnia vivunt? CAPUT XXV. Quod voluntas humana sine gratia inefficax sit ad bona opera. Ut enim jam tibi confes us sum, laus vitæ meæ, Deus meus, virtus salutis meæ, sperabam aliquando in virtute mea, que tamen non erat virtus. Et cum sic volui currere; ubi magis stare credebam, ibi magis cecidi; factusque sum magis retro, et non ante; et quod credebam consequi, longius elongavit a me. Sic per multa similia vires meas probans cognosco nunc, quia illuminasti me, quoniam ubi magis credidi posse per me, minus semper ibi potni. Dicebam enim, Hoc faciam, illud perficiam ; fiebatque post nec hoc, nec illud. Aderat voluntas? non erat facultas. Aderat facultas? non aderat voluntas; quoniam de meis viribus confidebam. Nunc autem confiteor tibi, Domine Deus, pater cœli et terra, quia non in fortitudine sua roborabitur vir (1 Reg. n, 9), ut glorietur ante te stulta præsumptio omnis carnis. Nec est hominis velle quod possit, aut posse quod velit, vel scire quod velit et possit; sed potius a te gressus hominis diriguntur, illorum, inquam, qui nou a se, sed a te dirigi se confitentur. Obsecramus itaque viscera misericordia tuae, velis, Domine, salvare quod creasti : quoniam si vis, potes nos salvare; et in tna voluntate virtus est nostræ salutis. CAPUT XXVI. Spem sublevant jam præstita Dei beneficia. Recordare misericordiæ tuæ antiquæ, qua nos a principio in benedictionibus tuæ dulcedinis prævenisti. Antequam enim nascerer ego filius ancille tue, Domine spes mea ab uberibus matris meæ (Psal. xx1, 10), tu me prævenisti pra parans mihi scmitas, quibus incederem et venirem ad gloriam domus tuæ. Priusquam me formares in utero, novisti me; et antequam exirem de vulva, quidquid tibi placuit, præordinasti de me. Quæ qualia sunt in libro tuo de me scripta, in secreto consistorii tui, ego quidem ignoro, unde et valde timeo; tu vero nosti; quoniam quod ego per successus dierum et temporum hinc ad mille annos hujus temporalitatis exspecto, in conspectu æternitatis tuæ jam factum est; et quod futurum est, jam factum est. Ego autem stans in hac nocte tenebrosa hæc ignorans, timor et tremor venerunt super me, dum video mihi undique imminere multa pericula, a multis quoque hostibus venari, multitudineque innumerarum miseriarum in hac vita circumdatum. Et nisi in tantis his malis adforet mibi tuum adminiculum, desperarem. Sed spes mihi magna subest de te, mitissime princeps Deus meus ; et consideratio multitudinis miserationum tuarum, que apud te sunt, sublevat mentem meam; et præcedentia signa misericordiæ tuæ, quæ antequam nascerer prævenerunt me, et nunc specialiter in me Mss. Regius et Colbertinus hic, valens. Alter Regius, quandoque volens, quandoque nolens. At editi, quauloqué volens, quandoque valens. Ms. Medardensem sequi.nur. Ms. Regius, ne. 3 Ms. Medardensis hic addit, sunt. Mss.: Et musi in tantis malis aliquid foret miki tutum adminiculum. effulserunt, de futuris benignitatis tuæ melioribus et perfectioribus muneribus, quæ tuis amicis reservas, spem meam admonent, ut in te lætetur, Domine Deus meus, lætitia sancta et viva, quæ semper lætiticas juventutem meam. Dilexisti enim me, unice amor meus, antequam diligerem te, et ad imaginem tuam creasti me, omnibus creaturis tuis præposuisti me : quam dignitatem tunc quidem servo cum 1.overim te, propter quod fecisti me. CAPUT XXVII. Quanta Deus præstet homini per Angelos custodes. Unde Dei cum homine deliciæ. Insuper facis Angelos tuos spiritus propter me, quibus mandati ut custodiant me in omnibus viis meis, ne forte offendam ad lapidem pedem meum (Psal. xc, 11, 12). Hi sunt custodes super muros tuos novæ Jerusalem (Isai. LXI, 6), et montes in circuitu ejus vigilantes et custodientes vigilias noctis super gregem tuum (Luc. 11, 8), ne quando rapiat ut leo animas nostras, dum non est qui redimat, ille antiquus adversarius noster, qui quasi leo rugiens semper circuit quærens quem devoret (I Petr. v, 8). Ili sunt cives beatae civitatis supernæ Jerusalem, quæ sursum est mater nostra (Galat. iv, 26), in ministerium missi propter eos qui hæreditatem capiunt salutis (Hebr. 1, 14); ut eos liberent ab inimicis suis, et custòdiant in omnībus viis suis; confortent quoque et moneant, et orationes filiorum tuorum offerant in conspectu gloriæ majestatis tuæ. Diligunt nempe concives suos, per quos suæ ruinæ scissuras instaurari exspectant; ideoque magna cura et vigilanti studio adsunt nobis omnibus horis et locis, succurrentes et providentes necessitatibus nostris, et solliciti discurrentes inter nos et te, Domine, gemitus nostros atque suspiria referentes ad te, ut impetrent nobis facilem tuæ benignitatis propitiationem, et referant ad nos desideratam tuæ gratiæ benedictionem. Ambulant nobiscum in omnibus viis nostris, intrant et exeunt nobiscum, attente considerantes quam pie, quamque honeste in medio pravæ nationis conversemur, quantoque studio el desiderio quæramus regnum tuum et justitiam ejus, quantoque timore et tremore serviamus et exsultemus tibi, lætitia cordis nostri. Adjuvant laborantes, protegunt quiescentes, hortantur pugnantes, coronant vincentes; congaudent gaudentibus, de te, inquam, gaudentibus; compatiuntur patientibus, pro te, inquam, patientibus. Grandis est eis cura de nobis, magnus affectus dilectionis eorum erga nos; et hoc totum propter honorem tuæ inestimabilis charitatis, qua dilexisti nos. Diligunt enim quos tu diligis; custodiunt quos tu custodis; et deserunt quos tu deseris. Nec diligunt operantes iniquitatem, quoniam et tu odisti omnes qui operantur iniquitatem, et perdes ownes qui loquuntur mendacium (Psal. v, 7). Quoties bene agimus, gaudent Angeli, et tristantur damones; quoties vero a bono deviamus, diabolum Letificamus, et Angelos suo gaudio defraudamus : gaudium est enim eis super uno peccatore pœnitentiam agente (Luc. xv, 7), sed diabolo super uno justo pœnitentiam deserente. Da igitur, da, pater, eis semper gaudere de nobis, ut et tu per eos semper Jauderis in nobis, et nos cum eis in unum ovile tuum adducamur; ut confiteamur simul nomini sancto tuo, creator hominum et Angelorum. Hæc ipse commemorans coram te, confiteor laudans te, quoniam beneficia tua magna sunt hæc, quibus nos honorificasti, dans nobis angelos tuos spiritus in ministerium nostrum. Dederas enim quidquid cœli ambitu continetur; et quasi parva hæc quæ sub cœlo sunt, nisi adderes et ea que sunt super cœlos. Laudent te de hoc omnes Angeli tui, confiteantur tibi de hoc omnia opera tua, et ipsi sancti tui benedicant tibi. O honorificentia nostra, quos nimis honorificans et ditans multis muneribus decorasti! Admirabile est nomen tuum, Domine, in universa terra (Psal. vii, 2). Quid est enim homo, quia magnificas cum, et honorificas Mss., sed quid super uno jam justo, ele. 1 17)? eum, et apponis erga eum cor tuum (Job vii, CAPUT XXVIII. De prædestinationis ac præscientiæ Dei mysterio. Dixisti enim, Veritas antiqua, Deliciæ meæ, esse cum filiis hominum (Prov. vIII, 31).. Nonne homo putredo, et filius hominis vermis (Job xxv, 6)? Nonne universa vanitas omnis homo vivens (Psal. xxxvII, 6)? Et dignum ducis super hujuscemodi aperire oculos tuos, et adducere eum tecum in judicium! Doce me, abyssus profundissima, creatrix sapientia. Qui librasti in pondere montes, et colles in statera, el appendisti molem terræ tribus digitis suspende molem corporalitatis hujus, quam gero, tribus invisis digitis tuis ad te, ut videam et cognoscam, quam admirabilis es in universa terra. Lux antiquissima, qua lucebas ante omnem lucem in montibus sanctis æternitatis antique, cui nuda et aperta erant omnia (Hebr. ¡v, 13) antequam fierent; lux, que odio habes omnem maculam, utpote mundissima et immaculatissima, quæ tibi deliciæ cum homine? quæ conventio lucis ad tenebras (11 Cor. vi, 14)? Ubi sunt in homine deliciæ tuæ? ubi præparasti tibi in me dignum sanctuarium majestatis tuæ, in quod introiens habeas delicias dilectionis tuæx? Mundum enim coenaculum decet te, mundans virtus, quæ nonnisi a mundis cordibus videri potes (Matth. v, 8), multo magis nec haberi. In homine autem ubi tem plum tam mundum, ut te suscipiat, qui regis mundum? Quis potest facere mundum de immundo conceptum semine? nonne tu qui solus es mundus (Job XIV, 4)? ab immundo enim quis mundabitur (Eccli. XXXIV, 4)? Nam et secundum legem, quam dedisti patribus nostris in igne comburente montem, et in nube tegente aquam tenebrosam, quidquid tetigerit immundus, immundum erit (Num. XIX, 22). Omnes autem nos quasi pannus menstruata (Ísai. LXIV, 6) de massa corrupta et immunda venientes, maculami immunditiæ nostræ, quam celare saltem tibi qui omnia vides, non possumus, in frontibus portamus; quare mundi esse non possumus, nisi tu mundaveris, qui solus es mundus. Mundas antem de nobis filiis hominum eos in quibus tibi complacuit habitare; quos ab inaccessibilibus profundis secretis judiciorum incomprehensibilium sapientiæ tuæ, semper justorum, licet occultorum, sine eorum meritis prædestinasti ante mundum, vocasti de mundo, just ficasti in mundo, et magnificas cos post mundum. Non autem omnibus hoc facis, quod admirantur tabescentes omnes sapientes terræ. Et ego, Domine, hoc considerans expavesco, et obstupesco de altitudine divitiarum sapientia et scientiæ tur, ad quam ego non pertingo, et incomprehensibilia judicia justitia tux (Rom. x1, 35): quonian: ex eodem luto alia quidem facis vasa in honorem, alia in contumeliam sempiternam (1d. ix, 21). Quos igitur tibi elegisti de multis in templum, ipsos mundas, effundens super cos aquam mundam, quorum nomina numerumque tu nosti, qui solus numeras multitudinem stellarum, et omnibus eis nomina vocas (Psal. CALVI, 4); qui etiam scripti sunt in libro vitæ, qui nequaquam perire p ssunt, quibus omnia cooperantur in bonum, etiam ipsa peccata. Cum enim cadunt, non colliduntur, quia tu supponis manu tuam (Psal. XXXVI, 24); custodiens omnia ossa eorum, ut unum ex eis non conteratur. Attamen nors peccatorum pessima (Psal. xxxш, 22); illorum, inquam, quos antequam faceres cœlum et terram, sccundum abyssum multam judiciorum tuorum occultorum, semper autem justorum, præscivisti ad mortem æternam; quorum dinumeratio nominum et meritorum pravorum apud te est, qui numerum arene maris dinumerasti, et dimensus es profundum abyssi, quos reliquisti in immunditiis suis, quibus omnia cooperatur in malum, et ipsa etiam oratio vertitur in peccatum; ut si etiam usque ad cœlos ascenderint, et caput eorum nubes tetigerit, et inter sidera cœli collocaverint nidum suum, quasi sterquilinium in fine per dantur (Abdia 4). 1 Alias, delectationis. CAPUT XXX. De altitudine judiciorum Dei. Magua sunt hæc judicia tua, Domine Deus, judex juste et fortis, qui judicas æquitatem et inscrutabilia et profunda : quæ cum considero, contremiscunt omnia ossa mea, quoniam non securatur homo vivens super terram ut serviamus tibi pie et caste cunctis diebus vitæ nostræ in timore, et exsultemus tibi cum tremore; ut non sit servitium sine timore, neque gaudium sine tremore, et non glorietur accinctus æque ut discinctus (III Reg. xx, 11), neque glorietur ante te omnis caro, sed pavescat et contremiscat a facie tua, cum ignoret homo ntrum amore an odio dignus sit; sed in futurum omnia reservantur incerta. Vidimus enim multos, Domine, et audivimus a patribus nostris (quod utique sine magno tremore non recolo, sine multo timore non confiteor), ascendisse primitus quidem usque ad cœios, et inter sidera nidum suum collocasse; postmodum autein cecidisse usque ad abyssos, et animas corum in malis obstupuisse. Vidimus stellas de cœlo cecidisse ab impetu ferientis caudæ draconis, et eos qui jacebant in pulvere terræ, a facie sublevantis manus tur, Domine, mirabiliter ascendisse. Vidimus vivos morientes, et mortuos a morte surgentes; et eos qui inter filios Dei ambu'abant, in medio lapidum ignitorum quasi lutum ad nihilum defluxisse. Vidimus lucem obtenebrasse, et de tenebris lucem processisse, quia publicani et me. retrices præcedunt incolas in regno cœlorum; filiì autem regni ejicientur in tenebras exteriores. Quare autem ista omnia, nisi quia in montem illum ascenderunt, in quem primus ascendit angelus, et descendit diabolus? Quos autem prædestinasti, ipsos el vocasti, et sanctificasti, et miundasti, ut dignum habitaculum sint tuæ majestatis; cum quibus et in quibus sunt tibi deliciar sancta et mundæ, in quibus tu delectaris, et latificas juventutem eorum, habitans cum eis in medio eorum, ut ipsi templum sanctum tuum sint, quod magna dignitatis commendatio est humaitatis nostræ. CAPUT XXX. Anima humana unde, quid sit el quo beata. Anima enim quam creasti non de te, sed per Verbum tuum; non ex qualibet elementorum materia, sed ex nihilo; quæ quidem ra- · tionalis, intellectualis, spiritualis, semper vivens, semper in motu, quam signasti lumine vultus tui, et consecrasti virtute lavacri tui: ita facta est capax majestatis tuæ, quod a te solo, et a nullo alio possit impleri. Cum autem te habet, plenum est desiderium ejus; et jam nihil aliud quod desideretur exterius, restat. Dum autem aliquid exterius desiderat, manifestum est quod te non habet interius; quo habito, nihil est quod desideretur. Cum enim sis summum et omne bonum; non habet quod desideret amplius, si possidet omne bonum. Quod si non desiderat omne bonum, restat ut desideret aliquid quod nou est omne bonum: ergo nec summum bonum, ergo nce Deum, sed potius creaturam. Cum autem creaturam desiderat, continuam famem habet; quia licet quod desiderat de creaturis, adipiscatur, vacua tamen remanet, quia nihil est quod eam impleat nisi tu, ad cujus imaginem est creata. Imples autem tu eos, qui nihil aliud desiderant præter te; et facis cos dignos te, sanctos, beatos, immaculatos et amicos Dei; qui omnia reputant ut stercora, ut lucrifaciant te solum (Philipp. m, 8). Hæc est beatitudo quam homini contulisti; hic honor quo cum inter omnes creaturas, sed et super omnes honorificasti, ut sit admirabile nomen tuum in universa terra (Psal.vm, 2). CAPUT XXXI Ubi Deus habitet. Quod per sensus non inveniatur Deus. Quid Deum quærendo quaramus. Creaturarum de Deo testimonium. Qui ab homine ad Dei notitiam ascendatur. Deus sibi soli notus. Quatenus homini innotescat. Ecce Domine Deus meus summe, omniptentissime, inveni locum ubi tu habitas: quia in anima Mss. Regius et Colbertinus, nisi ut dicinctus. Medardensis, neque discinctus. quam creasti ad imaginem et similitudinem tuam (Gen. 1, 27), quæ te solum quærit et desiderat; quia non in illa quæ te non quærit nec desiderat. Ego erravi sicut ovis quæ periit, quærens te exterius, qui es interius; et multum laboravi quærens to extra me, et tu habitas in me, si tamen ego desiderem te. Circuivi vicos et plateas civitatis hujus mundi quærens te; et non inveni, quia male quærebam foris, quod erat intus. Misi nuntios meos omnes sensus exteriores, ut quærerem te; et non inveni, quia male quærebám. Video enim, lux mea Deus qui illuminasti me, quia male te per illos quærebam; quia tu es intus, et tamen ipsi unde intraveris nesciverunt. (a) Nam oculi dicunt, Si coloratus non fuit, per nos non intravit; aures dicunt, Si sonitum non fecit, per nos non transivit; masus dicit, Si non oluit, per me non venit; gustus dicit, Si non sapuit, per me" non introivit; tactus etiam addit, Si corpulentus non est, nihil me de hac re interroges. Non ista sunt in te, Deus meus. (b) Non enim speciem corporis, nec deens temporis, nec candorem lucis vel colorem, non dulces melodiarum cantus et quæcumque dulce sonantia, non florum et unguentorum vel aromatum odores, non mella vel manna gustui delectabilia, non cætera queque ad tangendum vel amplexandum amabilia, nec omnia alia sensibus his subjecta quero, cum Deum meum quæro. Absit ut ista crediderini Deum meum quæ etiam a brutalium sensibus comprehenduntur. Ettamen cum Deum meam quæro, quæro nihilominus quamdam lucem super omnem lucem, quam non capii oculus; quamdani vocem super omnem vocem, quam non capit auris; quemdam odorem super omnem odorem, quem non capit naris; quemdam dulcorem super ominem dulcorem, quem non sapit gustus; quemdam amplexum super omuem amplexum, quem non tangit tactus exterioris hominis mei. Ista lux fulget, ubi locus non capit; ista vox sonat, ubi tempus non rapit; odor iste redolet, ubi flatus non spargit; sapor iste sapit, ubi non est edacitas; amplexus iste tangitur, ubi non divellitur. Ilic est Deus meus, et non aestimabitur alius ad illum; hoc quæro cum Deum meum quæro, istud amo cum Deum meum amo. (c) Sero te amavi, pulchritudo tam antiqua et tam nova; scro te amavi : et tu intus cras, et ego foris; et ibi te quærebam, et in ista formosa quæ fecisti deformis irruebam. Mecum eras, et ego tecum non eram. Ea me tenebant longe a te, quæ esse non poterant nisi in te. Circumibam enim omnia quærens te, et propter omnia derelinquens me. (d) Interrogavi terram si esset Deus meus, et dixit mihi quod non; et omnia quæ in ea sunt, hoe idem confessa sunt. Interrogavi mare et abyssos, et reptilia quæ in eis sunt; et responderunt: Non sumins Deus tuus; quære super nos eum. Interrogavi flabi les auras; et inquit universus aer cum omnibus incolis suis Fallitur Anaximenes; non sum ego Deus tuus. Interrogavi coelum, solem, lunam, et stellas: Neque nos sumus Deus tuus, inquiunt. Et dixi omnibus quae circumstant fores carnis meæ: Dixistis mihi de Deo meo quod vos non estis; dicite mihi de illo aliquid. Et exclamaverunt omnes voce grandi, Ipse fecit nos. Interrogavi proinde mundi molem, Dic mihi si es Deus meus, annon: et respondit voce forti, Non sum, inquit, ego; sed per ipsum sum ego; quem quaeris in me, ipse fecit me; super me quare qui regit me, qui fecit et te. Interrogatio creaturarum, profunda consideratio ipsarum: responsio earum, attestatio ipsarum de Deo, quoniam omnia clamant, Deus nos fecit: quoniam, ut ait Apostolus, Invisibilia Dei per ea quæ facta sunt, a creatura mundi intellecta conspiciuntur (Rom. 1, 20). Et redii ad me, et intravi in me; et aio ad me, Tu quis es? Et respondi mihi, Ilomo rationalis, (a) vid. lib. 10 Confession. cap. 10. (b) Ex lib. 10 Confession. cap. 6, nonnullis mutatis. mortalis. Et incœpi discutere quid hoc esset: et dixi, Unde hoc tale imal, Deus meus? Unde nisi abs te? Tu fecisti me, et non ego ipse me. Quid tu? Tu per quem vivo ego, tu per quem vivunt omnia. Quid tu? Tu, Domine, Deus verus et solus, omnipolens et æternus, incomprehensibilis et immensus, qui semper vivis et nibil moritur in te, immortalis, habitans æternitatem, mirabilis oculis Angelorum, inenarrabi'is, imperscrutabilis et innominabilis; Deus uns et verus, terribilis et fortis; nesciens principium neque finem, principium omnium atque finis, qui es ante primordia s:rculorum, el ante omnes seculorum origines. (a) Tu es Deus et Dominus omnium que creasti; et apud te omnium stabilium stant cause, et omnium mutabilium apud te immutabiles manent origines, et omnium rationabilium et irrationabilium atque temporalium sempiternæ vivunt rationes. Dic mihi supplici servo tuo, Deus meus, die misericors misero tuo, dic, queso per miserationes tuas; unde hoc tale animal, nisi abs te, Dens? An quisquam sese faciendi erit artifex? An aliunde quam a te trahitur esse et vivere? Nonne tu es suminum esse, a quo est omne esse? Quidquid enim est, a te est, quia sine te nihil est. Nonne tu es fous vite, a quo fluit omnis vita? Quidquid enim vivit, per te vivit, quia sine te nihil vivit. Tu ergo, Domine, omnia fecisti. Quero, quis fecit me? Tu, Domine, fecisti me, sine quo factum est nihil. Tu factor meus, ego opus tuum. Gratias tibi ago, Domine Deus meus, per quem vivo ego, et per quem omnia vivunt, quoniam fecisti me; gratias tibi, plasmator meus, quia manus tuæ fecerunt me et plasmaverunt me (Job. x, 8); gratias tibi, lux mea, quoniam illuminasti me, et inveni me. Ubi inveni me, ibi cognovi me; ubi inveni te, ibi cognovi te; ubi autem cognovi te, ibi illuminasti me. Gratias tibi, lox mea, quoniam illuminasti me. Quid est quod dixi, cognovi te? Nonne tu es Dens incomprehensibilis et immensus, Rex regum et Dominus dominantium, qui solus habes immortalitatem et lucem habitas inaccessibilem, quem nullus hominum vidit, sed nec videre potest (1 Tim. vi, 16)? Nonne tu es Deus absconditus (Isai. XLV, 15) et imperscrutabilis majestatis, solus tui ipsius maximus cognitor et mirabilis contemplato:? Quis ergo cogno vit quod nunquam vidit? Dixit enim Veritas tua, Non videbit me homo, et vivet (Exod. xxxm, 20); dixit et præco tuus per veritatem tuam, Deum nemo vidit unquam (Joan. 1, 18). Quis ergo cognovit quod nunquam vidit? Dixit etiam Veritas tua, Nemo novit Filium nisi Pater, neque Patrem quis novit nisi Filius (Matth. x1, 27). Sola Trinitas tua soli sibi integre nota est, quæ exsuperat omnem sensum. Quid est ergo quod dixi, homo vanitati similis, quia cognovi te? Quis enim coguovit te, nisi tu te? Tu quippe solus Deus omnipotens, superlaudabilis, et supergloriosus, et superexaltatus (Dan. 1, 52), et superaltissimus, et superessentialis in sanctissimis et divinissimis eloquiis nominaris; quoniam super omnem essentiam intelligibilem sive intellectualem atque sen sibilem, et super omne nomen quod nominatur, non solum in hoc sæculo, sed etiam in futuro, superessentialiter et superintelligibiliter esse dignosceris; quoniam superessentiali et occulta divinitate, super omnem rationem, intellectum et essentiam inaccessibiliter et imperscrutabiliter habitas in te ipso, ubi lux inaccessibilis, et lumen imperscrutabile, et incomprehensibile, et inenarrabile, ad quod non attingit aliquod lumen, quoniam incontemplabile, et invisibile, et superrationale, et superintelligibile, et Superinaccessibile, et superincommutabile, et superincommunicabile creditur, quod nullus unquam Angelorum vel hominum vidit, sed nec videre potest. Iloc est cœlum tuum, Domine, cœlumi celans superarcanum, et superintelligibile, et superrationale, et superessentiale lumen, de quo dicitur, Colum cæli 1 Mss., bic et infra, ¡ro, iti, habent, ubi. (a) confession L... 1, cap. 6. Domino (Psal. cxm, 16). (a) Cœlum cœli, cui terra est omne cœlum, quia supermirabiliter superexaltatum est super oinne cœlum, ad quod terra est etiam ipsum empyreum cœlum hoc est cœlum cœli Domino, quia nulli nisi Domino. Ad quod nemo ascendit nisi qui de cœlo descendit, quia nemo novit Patrem, nisi Filius et eorum Spiritus: et nemo novit Filium nisi Pater et eorum Spiritus (Matth. xı, 27). (b) Soli quidem tibi soli, Trinitas, integre nota es, Trinitas sancta, Trinitas supermirabilis, et superinenarrabilis, et superinscrutabilis, et superinaccessibilis, et sIIperincomprehensibilis, et superintelligibilis, et superessentialis, superessentialiter exsuperans omnem sensum, omnem rationem, omnem intellectum, omnem intelligentiam, omnem essentiam supcrcœlestium animorum quam neque dicere, neque cogitare, neque intelligere, neque cognoscere possibile est, etiam oculis Angelorum. Unde ergo cognovi le, Domine Deus altissimus super omnem terram, super omne cœlum, quem neque Cherubim perfecte cognoscunt neque Seraphim; sed alis contemplationum suarum velatur facies sedentis super solium excelsum et elevatum, clamantes et dicentes, Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus exercituum, plena est omnis terra gloria ejus; et expavit Propheta, et dixit, Væ mihi quia tacui, quia vir pollutus labiis ego sum (Isai, vi, 1-5): et expavit cor meum, et dixi, Væ mihi quia non taeni, quia vir pollutus labiis ego sum1 sed dixi, Cognovi te. Verumtamen, Domine, (c) væ tacentibus de te, quoniam loquaces muti fiunt sine te. Et ego non tacebo, quoniam fecisti me, et illuminasti me; et inveni me, et cognovi me, et inveni te et cognovi te, quoniam illuminasti me. Sed qualiter cognovi te? Cognovi te in te. Cognovi te non sicut tibi es, sed cognovi te sient mihi es; et hoc non sine te, sed in te, quia tu es lux quæ illuminasti me. Sient tibi es, soli tibi cognitus es: sicut mihi es, secundum gratiam tuam et mihi cognitus es. Sed quid mihi es? Die mihi misericors misero tuo, dic mibi per miserationes tuas, quid mihi es? Dic animæ meæ, Salus tua ego sum (Psal. XXXIV, 3). Noli abscondere a me faciem tuam, ne moriar. Sine me loqui apud misericordiam tuam, me terram et cinerem, sine me loqui apud miscricordiam tuam, quoniam misericordia tua magna est super me. Loquar ad Deum meum, cum sim pulvis et cinis (Gen. XVIII, 27). Dic mihi supplici tuo, dic misericors misero Luo, dic per miserationes tuas, quid mihi es? Et intonasti desuper voce grandi in interiorem aurem cordis mei, et rupisti surditatem meam, et audivi vocem tuam, et illuminasti cæcitatem meam, et vidi lucem tuam, et cognovi quoniam Deus meus es. Propterea dixi quod cognovi te; cognovi te, quoniam Deus meus es; cognovi te solum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum. Erat enim tempus quando non cognoscebam te. Væ tempori illi quando non cognoscebam te! væ cæcitati illi quando non videbam te! ve surditati illi quando non audiebam te! Cæcus et surdus, (d) per formosa quæ fecisti deformis irruebam : et mecum eras, et tecum non eram ; et ea me tenebant longe a te, quæ non essent nisi essent in te. Illuminasti me, lux; et vidi te, et amavi te; nemo quippe te amat, nisi qui te videt; et nemo te videt, nisi qui te amat. Sero te amavi, pulchritudo tam antiquia; sero te amavi. Væ tempori illi quando non amavi te! CAPUT XXXII. Confessio fidei de summa Trinitate. De Dei Filio. De incarnationis mysterio. De judicio et resurrectione. De Spiritu sancto. Iterum de sancta Tri Hæc non habent Mss., nempe a verbis, et expavit, usque ad verba, ego sum. 2 Hic addunt duo Mss., ut eam videam. (a) Confession. lib. 12, cap. 2. (b) vid. lin. Medit. cap. 29. (c) sic lib. Medit. cap. 33. (d) Ex l.b. 10 Confession, cap. 27. nitate. Gratias tibi, lux mea, quæ illuminasti me, et cognovi te. Qualiter cognovi ie? Cognovi te solum Deum vivum et verum creatorem meum; coguovi te creatorem cœli et terræ, visibilium omnium et invistbilium, Deum verum, omnipotentem, immortalem, invisibilem, incircumscriptibilem, interminabilem, æternum et inaccessibilem, incomprehensibilem et imperscrutabilem, incommutabilem, immensum et infinitum, principium omnium visibilium et invisibilium creaturarum, per quem omnia facta sunt, per quem cuncta subsistunt elementa; cujus majestas sicut principium nunquam habuit, sic nec desinit in æternum. Cognovi te unum solum verum Deum æiernum (a) Patrem et Filium et Spiritum sanctum, tres quidem personas, sed unam essentiam omnino simplicem, indivisamque naturam; et Patrem a nullo, Filium a Patre solo, et Spiritum sanctum pariter ab utroque, absque initio, semper et sine fine Deum trinum et unum solum verum Deum omnipotentem, unum universorum principium, creatorem omnium visibilium et invisibilium, spiritualium et corpora lium, qui tua omnipotenti virtute simul ab initio temporis utramque de nihilo condidisti creaturam spiritualem et corporalem, angelicam videlicet et mundanam, ac deinde humanam quasi communem ex corpore et spiritu constitutam. Cognovi te, et (b) confiteor te Deum Patrem ingenitum, te Filium unigenitum, te Spiritum sanctum paracletum neque genitum neque ingenitum, sanctam et individuam” Trinitatem in tribus coæqualibus personis consubstantialibus el coæternis, Trinitatem in unitate, et unitatem in Trinitate, corde credens ad justitiam, et ore confitens ad salutem (Rom. x, 10). Cognovi te Deum et Dominum Jesum Christum Filium Dei unigenitum, creatorem, salvatorem et redemptorem meum, et totius humani generis, quem confiteor ex Patre genitum ante sæcula, Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero, non factum, sed genitum, consubstantialem et coxternum Patri et Spiritui sancto, per quem omnia facta sunt a principio; firmiter credens, et veraciter confitens te (c) Deum unigenitum Jesum Christum, propter salutem hominum a tota Trinitate communiter incarnatum, et ex Maria perpetua virgine Spiritus sancti cooperatione conceptum, verum hominem factum, ex anima rationali et humana carne subsistentem. Qui cum secundum divinitatem, Unigenite Dei, impassibilis sis pariter et immortalis, propter nimiam dilectionem tuam qua dilexisti nos, idem ipse Dei Filius secundum humanitatem factus es passibilis et mortalis. Qui propter salutem humani generis, unice Fili Dei, in ligno crucis pati dignatus es passionem et mortem, ut nos a morte perpetua liberares : atque ad inferos, ubi sedebant in tenebris patres nostri, auctor luminis descendisti, et die tertia gloriosus victor ab inferis ad superos resurrexisti, resumens sacrum corpus, quod pro peccatis nostris mortuum jacuerat in sepulcro, et vivificans secundum Scripturas die tertia, ut ipsum in Patris dextera collocares. Assumpta namque tecum ex inferis captivitate, quam captivaverat antiquus humani generis inimicus, verus Dei Filius cum nostræ carnis substantia, id est, cum anima et carne humana ex virgine assumpta, super omnes cœlos ascendisti, transcendens omnes ordines Angelorum; ubi sedes ad dexteram Dei Patris, ubi est fons vitæ, et lumen inaccessibile, et pax Dei quæ exsuperat omnem sensum. Ibi te Deum verum et hominem Jesum Christum adoramus et credimus, confitentes le Patrem habere Deum; indeque venturum judicem in fine sæculi exspectamus, ut judices vivos et mortuos, et reddas omnibus, bonis et malis, secundum opera sua, quæ operati sunt in hac vita, vel præmium vel supplicium, prout unusquisque dignus (a) Ex concilio Lateran. 4, cap. 1. (b) Ex fin. libri de speculo. (c) Ex concilio Lateran. 4, cap. 1. fuckit requie vel ærumna. Resurgeut enim in illa die a voce virtutis tue omnes homines, quotquot humanam animam acceperunt, in carne sua quam hic habuerunt, ut totus bomo pro meritis, vel gloriam suscipiat vel gehennam. Tu es ipse vita el resurrectio nostra, quem Salvatorem exspectamus Dominum Jesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostræ configuratum corpori claritatis suæ (Philipp. ш, 20 et 21). Cognovi te Deum verum et vivum Spiritum sanctum Patris et Filii, ab utroque pariter procedentem, consubstantialem et coæternum Patri et Filio, paracletum et advocatum nostrum, qui super eumdem Deum et Dominum nostrum Jesum Christum in columbæ specie descendisti (Matth. m, 16), et super Apostolos in linguis igneis apparuisti (Act. 11, 3): qui et omnes sanctos et electos Dei a principio tuæ gratiæ munere docuisti, et ora Prophetarum, ut enarrarent mirabilia regni Dei aperuisti, quem cum Patre et Filio simul adorari et glorificari oportet ab omnibus sanctis Dei. Inter quos et ego filius ancillæ tuæ toto corde meo glorifico nomen tuum, quoniam illuminasti me. Tu es enim vera lux, lumen veridicum, ignis Dei et magister spirituum, qui unctione tua doces nos omnem veritatem, spiritus veritatis, sine quo impossibile est placere Deo, quoniam tu ipse Deus es ex Deo, et lux de luce, procedens a Patre luminum, et a suo Filio Domino nostro Jesu Christo, quibus consubstantialis et coæqualis et coæternus existens, in unius Trinitatis essentia superessentialiter congloriaris et conregnas. Cognovi te unum Deum vivum et verum Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum, trium quidem in personis, sed unum in essentia: quem confiteor, adoro et glorifico toto corde meo verum Deum, solum sanctum, immortalem, invisibilem, incommutabilem inaccessibilem, imperscrutabilem, unum lumen, unum solem, unum panem, unam vitam, unum honum unum principium, unum finem, unum creatorem cœli et terræ; per quem omnia vivunt, per quem omnia subsistunt, per quem omnia gubernantur, reguntur et vivificantur, quæ in cœlis sunt, et que in terris, et que subtus terram; præter quem non est Deus in cœlo et in terra. Sic cognovi te, cognitor meus, sic cognovi te. Cognovi te per fidem tuam quam inspirasti mihi, lux mea, lumen oculorum meorum, Domine Deus meus, spes omnium finium terræ, gaudium ketificans juventutem meam, et bonum sustentans senectutem meam. In te, Domine, jubilant omnia ossa mea dicentia, Domine, quis similis tui (Psal. XXXIV, 10)? Quis similis tui in diis, Domine (Psal. LXXXV, 8), non quem fecit manas hominum, sed qui fecisti manus hominum? Simulacra gentium argentum et aurum, opera manuum hominum ( Psal. cxm, 4) : non sie operator hominum. Omnes dii gentium dæmonia; Dominus autem cælos fecit (Psal. xcv, 5), Domi us ipse est Deus. Dii qui non fecerunt cœlum et terram, pereant de calo et de terra (Jerem. x, 11): Deus qui creavit coelum et terram, benedicant cum cœli et terra. CAPUT XXXII. Quod tenebræ a nobis, a Deo lux nostra. Gratiarum actio ob fugatas tenebras et impertitam lucem. Quis similis tibi in diis, Domine? quis similis tibi, magnificus in sanctitate, terribilis atque laudabilis et faciens mirabilia? Sero te cognovi, lumen verum; sero te cognovi: erat autem nubes magna et tenebrosa ante oculos vanitatis meæ, ita ut videre non possem solem justitiæ et lumen veritatis. Involvebar in tenebris filius tenebrarum, tenebras meas amabam, quia lumen non cognoscebam; cacus eram, cæcitatem amabam, et ad tenebras per tenebras ambulabam. Quis inde me eduxit, ubi eram homo cœcus in tenebris et umbra mortis? quis accepit manumi meam, ut inde me educeret? quis est illuminator meus? Non quærebam eum, ipse quesivit me; non ja |