ÀҾ˹éÒ˹ѧÊ×Í
PDF
ePub

vocabam eum, et ipse vocavit me. Quis est ille? Ta, Domine Deus meus, misericors et miserator, pater misericordiarum et Deus totius consolationis; tu, sancle Deus meus, quem confiteor toto corde meo, gratias agens nomini tuo. Non te quærebam, tu me quæsivisti; nou te invocabam, tu me vocasti. Vocasti me nomine tuo, intonasti desuper voce grandi in interiorein aurem cordis mei, Fiat lux; et facta est lux (Gen. 1, 3), et descendit lux magna, et liquefacta est nubes tenebrosa, quæ operuerat oculos meos. Et levavi oculos meos; et vidi lucem tuam, et cognovi vocem tuam et dixi, Vere, Domine, tu es Deus meus, et eduxisti me de tenebris et umbra mortis, et vocasti ne in admirabile lumen tuum; et ecce video. Gratias tibi, Deus meus, ecce video; gratias tibi, illuminator meus. Et conversus sum, et vidi tenebras meas in quibus fueram, et abyssum tenebrosam in qua jacueram; et contremui, et expavi : et dixi, Væ! væ tenebris meis in quibus jacui; væ! væ cæcitati illi in qua videre non poteram lumen cœli! væ præterite ignorantiæ, quando non cognoscebain te, Domine. Gratias tibi, illuminator et liberator meus, quoniam illumi nasti me et cognovi te. Sero cognovi te, veritas antiqua; sero te cognovi, veritas æterna. Et tu eras in lumine, et ego in tenebris, et non cognoscebam te; quia illuminari non poteram sine te, et non est lux

extra te.

CAPUT XXXIV. Dei summa majestas. Lucis amplioris postulatio. Sancte sanctorum, Deus inæstimabilis majestatis, Deus deorum et Dominus dominorum, mirabilis, inenarrabilis, inexcogitabilis, quem tremunt in cœlo angelice Potestates, quem adorant Dominationes et Throni, et omnes Virtutes pavent a conspectu tuo, cujus potentiae et sapientiæ non est numerus, qui fundasti mundum super nihilum, et mare colligasti in aere quasi in utre; omnipotentissime, sanctissime, fortissime, Deus spirituum universæ car nis, a cujus conspectu fugit cœlum et terra, ad cujus nutum omnia se subjiciunt elementa: te adorent et glorificent omnes creaturæ tuæ. Et ego filius ancille ture per fidem tuam flecto cervicem cordis mei sub pedibus majestatis tur, gratias agens quoniam dignalus es per tuam misericordiam illuminare me. Lumen verum, lumen sanctum, lumen delectabile, lumen admirabile, lumen superlaudabile, quod illuminas omncm hominem venientein in hunc mundum (Joan. 1, 9), et etiam oculos Angelorum, ecce video; gratias ago. Ecce video lumen cæli, interlucet oculis mentis mea radius desuper a facie luminis tui, et lætificat omnia ossa mea. O si perficeretur in me! Auge, queso, luinis auctor, auge, quæso, quod interlucet in me; dilatetur, obsecro, dilatetur ex te. Quid est hoc quod sentio? quis est ignis qui calefacit cor meum? Que est lux que irradiat cor meum? O ignis qui semper ardes, et nunquam exstingueris, accende me! o lux quae semper luces et nunquam offascaris', illumina me! O utinam arderem ex te! Iguis sancte, quam dulciter ardes, quam secrete luces, quam desideranter aduris! Væ his qui non ardent ex te, væ illis qui non illuminantur ex te, o lumen veridicum, illuminans omnem mundum, cujus lux implet mundum! V cccis oculis qui te non vident, sol illuminans cœlum et terram; væ caligantibus oculis qui te videre non possunt; væ avertentibus oculos, ut non videant veritatem; et non avertentibus, ut non 3 videant vanitatem! Nequeunt enim oculi tenebris asSueti summæ veritatis radios intueri, nec sciunt de lumine aliquid æstimare, quorum est in tenebris habitatio. Tenebras vident, tenebras diligunt, tenebras approbant; de tenebris euntes in tenebras, nesciunt ubi corruant miseri, nesciunt quid amittunt; miseriores utique qui et sciunt quid amittunt, qui cadunt apertis oculis, et descendunt in infernum viventes. O

3

[blocks in formation]

lux beatissima, quæ non nisi a purgatissimis oculis videri potes! Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. v, 8). Munda me, mundans virtus, sana oculos meos, ut sanis te contempler oculis, quem non nisi sani oculi intuentur; aufer squamas caliginis antiquæ radiis tuæ illuminationis, splendor inaccessibilis, ut te videre valeam irreverberatis obtutibus, et in lumine tuo videam lumen. Gratias tibi ago, ux mea, ecce video. Dilatetur, obsecro, Domine, visus meus ex te; revela oculos meos, ut considerem mirabilia de lege tua (Psal. cxvm, 18), qui es Deus mirabilis in sanctis tuis. Gratias tibi ago, lumen meum, ecce video, video, sed per speculum in ænigmate; sed quando facie ad faciem (1 Cor. xi, 12) ? Quando veniet dies lætitiæ et exsultationis, in qua ingrediar in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei (Psal. XLI, 5), ut videam videntem nie facie ad faciem, et satietur desiderium meum?

CAPUT XXXV. Dei ardens desiderium. Beatorum quanta felicitas. Miseria exsilii nostri, et aspiratio ad patriam. Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te, Deus. Sitivit anima mea ad Deum fontem vivum (Psal. LXII, 2), quando veniam et apparebo ante faciem Dei mei? O lons vitæ, vena aquarum viventium, quando veniam ad aquas dulcedinis tuæ de terra deserta, invia et inaquosa, ut videam virtutem tuam et gloriam tuam, et satiem ex aquis misericordiæ tuæ sitim meam? Sitio, Domine; fons vitæ, satia me sitio, Domine, sitio Deum vivum. O quando veniam et apparebo, Domine, ante faciem tuam! Putasne videbo diem illam, diem, inquam, jucunditatis et lætitie; diem quam fecit Dominus, ut exsultemus et ketemur in ea? O dies praclara, nesciens vesperum, non habens occasum, in qua audiam vocem laudis, vocem exsultationis et confessionis, Intra in gaudium Domini tui (Matth. xxv, 21), intra in gaudium sempiternum, in domum Domini Dei tui, ubi sunt magna et inscrutabilia et mirabilia, quorum non est numerus; intra in gaudium sine tristitia, quod continet æternam lætitiam, ubi crit omne bonum, et non erit aliquod ma'um; ubi erit quidquid voles, et non erit quidquid noles; ubi erit (a) vita vitalis, dulcis et amabilis, semperque memoriális; ubi non erit hostis impugnans, nec ulla illecebra, -sed summa et certa securitas, et secura tranquillitas, et tranquilla jucunditas, et jucunda felicitas, et felix aternitas, et æterna beatitudo, et beata Trinitas, et Trinitatis unitas, et unitatis deitas, et deitatis beata visio, quæ est gaudium Domini mei! Ogaudium super gaudium, vincens omne gaudium, extra quod non est gaudium, quando intrabo in te, ut videam Dominum meum qui habitat in te? Ibo et videbo visionem hanc grandem. Quid est quod me detinet? Heu me! quia incolatus meus prolongatus est (Psal. cxix, 5): heu me! quamdiu dicetur mihi, Ubi est Deus tuus (Psal. XL, 11)? quamdiu dicetur mihi, Exspecta, reexspecta? Et nunc quæ est exspectatio mea? Nonne tu, Domine (Psal. XXXVIII, 8)? Salvatorem exspectamus Dominum Jesum Christum, qui reformabit corpus hu militatis nostræ configuratum corpori claritatis suæ (Philipp. m, 21). Exspectamus Dominum quando rovertatur a nuptiis, ut inducat nos ad suas nuptias. Veni, Domine, et noli tardare. (b) Veni, Domine Jesu, veni visitare nos in pace, veni et educ vinctum hunc de carcere, ut latemur coram te corde perfecto. Veni, Salvator noster, veni, desideratus cunctis gentibus, ostende faciem tuam, et salvi erimus. Veni, lux mea, Redemptor meus, educ de carcere animam meam ad confitendum nomini sancto tuo (Psal. cx11, d). Quamdiu miser jactabor in fluctibus mortalitatis mea, clamans ad te, Domine, et non exaudis? Audi claman

1

1 Er. Lugd. Ven. sic exhibent hunc locum: Nonne, Domine Deus meus? Apud Lov.: Nonne tu, Domine Deus meus! lu B. Nonne tu, Dominus. M.

(1) Ex lib. de Speculo cap. 30.

(b) Ex Offic. Eccles. Sabb. 1 in Adventu.

tem, Domine, de hoc mari magno, et educ me ad portum felicitatis æternæ.

Felices qui de periculo maris hujus educti ad te Deum portum tutissimum pervenire meruerunt! O vere felices, qui de pelago ad littus, de exsilio ad patriam, de carcere ad palatium pervenerunt, optata jam quiete beati; quia bravium illud perpetuæ gloriæ, quod hic per mulias tribulationes quæsierunt, jam felici jucunditate adepti, lætantur in perpetuum! O vere beati, o terque quaterque beati, qui jam omnium malorum exuti, securi jam de sua immarcescibili glo. ria ad regnum decoris pervenire meruerunt! O regnum æternum, regnum omnium sæculorum, ubi lumen indeficiens, et pax Dei quæ exsuperat omnem sensum (Philipp. iv, 7), in qua sanctorum anima requiescunt, et lætitia sempiterna super capita eorum : gaudium et exsultationem obtinebunt, et fugiet dolor et gemitus! O quam gloriosum est regnum in quo tecum, Domine, regnant omnes saucti, amicti lumine sicut vestimento, habentes in capite suo coronam de lapide pretioso (Psal. xx, 4)! O regnum beatitudinis sempiterne, ubi tu, Domine, spes sanctorum et diadema glorie, facie ad faciem videris a sanctis, latificans eos undique in pace tua que exsuperat omnem sensum! Bigudium infinitum, letitia sine tristitia, salus sine dolore, vita sine 'abore, lux sine tenebris, vita sine morte, omne bonum sine omni malo. Ibi juventus nunquam senescit, ibi vita terminum nescit, ubidecor muaquam pallescit, ubi amor nunquam tepescit, ubi sanitas nunquam marcescit, ubi gaudium nunquam decrescit, ubi dolor nunquam sentitur, ubi gemitus nunquam auditur, ubi triste nihil videtur, ubi laetitia semper habetur, ubi malum nullum timetur; quoniam ibi summum bonum possidetur, quod est semper videre faciem Domini virtutum. Felices igitur qui de naufraga vita præsenti ad tanta gaud.a jam pervenire

meruerunt.

(a) Infelices heu nos et miseri, qui per hujus máris magni fluctus procellosasque voragines navem tahimus, ignorantes an ad portum salutis pervenire valeamus. Infelices, inquam, quorum est vita in exsilio, via in periculo, finis in dubio; nescientes finem nostrum, quia omnia in futurum reservantur incerta, et adhuc in pelagi fluctibus versamur, suspirantes ad portum. O patria nostra, patria secura, a longe te videmus. Ab hoc mari te salutamus, ab hac valle ad te suspiramus; et itinur cum lacrymis si quo modo ad te perveniamus. Spes humani generis Cliriste, Deus de Deo, refugium nostrum et virtus, cujus lumen a louge inter caliginosas nebulas super maris procellas, quasi stelle maris radius oculos nostros irradiat, ut dirigamur ad portum, guberna, Domine, navem nostram tua dextera, clavo crucis tuæ, ne pereamus in fluctibus, ne nos demergat tempestas aquæ, neque absorbeat nos profundum; sed virtute crucis tuæ trahe nos ab hoc pelago ad te, solamen unicum nostrum, quem a longe quasi stellam matutinam et solem justitiae vix lacrymantibus oculis in littore cœlestis patri nos exspectantem videmus. En ad te clamamus redempti tui, sed et nunc exsules tui, quos pretioso sanguine redemisti. Exaudi nos Deus salutaris noster, spes omnium finium terræ, et in mari longe (Psal. LXIV, 6): in mari turbulento versamur; tu in littere stans aspicis pericula nostra, salvos nos fac propter nomen tuum. (b) Da nobis, Domine, inter Scyllam et Charibdim ita tenere medium, ut salva navi et mercibus securi perveniamus ad portum.

CAPUT XXXVI. De gloriæ lumine. Deum videre facie ad faciem quid. Visio hac tota beatitudo. Interim Deum unum intendere. Cum ergo pervenerimus ad te sapientia fontem, ad te lumen indeficiens, ad te lucem inexstinguibilem, ut te non jam per speculum in ænigmate, sed facie ad faciem videamus (1 Cor. XIII,

[blocks in formation]

12); tunc satiabitur in bonis desiderium nostrum quia nihil crit exterius quod desideretur. Tu, Domine suminum bonum, eris præmium beatorum, et diadema decoris corum, et lætitia sempiterna super capita eorum, pacificans cos intus et extra in pace tua que exsuperat omnem sensum ( Philipp. 1v, 7). Ibi videbimus, amabimus et laudabimus. Videbimus in lumine tuo lumen tuum. Quoniam apud te est fons vitæ, et in lumine tuo videbimus lumen (Psal. xxxv, 10). Quale autem lumen? Lumen immensum, lumen incorporeum, incomprehensibile, lumen indeficiens, inexstinguibile et inaccessibile, lumen increatum, lumen veridicum, quod illuminat oculos Angelorum, quod Irtificat juventutem sanctorum, quod est lumen luminum et fons vite, quod tu es, Domine, Deus meus. Tu es quippe lumen, in cujus lumine videbimus lumen te scilicet in te, in splendore vultus tui, quoniam te videbimus facie ad faciem.

Quid est videre facie ad faciem, nisi quod ait Apostolus, cognoscere sicut et coguitus sum (1 Cor. xiv. 12)? Cognoscere Trinitatem tuam, hoc est vt fere fa cie ad faciem. Cognoscere Patris potentiam, Filii sapientiam, Spiritus sancti clementiam, ipsius summe Trinitatis unam et indivisam essentiam, est videre faciem Dei vivi. Hoc est summum bonum, gaudium Angelorum atque omnium sanctorum, præmium vitæ æterna, gloria spirituum, ketitia sempiterna, corona decoris, bravium felicitatis, requies opulenta, pulchritudo pacis, intimam et æternum gaudium, paradisus Dei, Jerusalem cœlestis, vita beata, plenitudo beatitudinis, gaudium æternitatis, pax Dei que exsuperat omnem sensum (Philipp. iv, 7). Hec est plena beatitudo et tota glorificatio hominis, videre faciem Dei sui, videre eum qui fecit cum, qui salvavit eum, qui glorificavit eum. Videbit eum cognoscendo, amabit diligendo, laudabit possidendo. Ipse enim erit hæreditas populi sui, populi sanctorum, populi quem redemit. Ipse possessio felicitatis corum, ipse premium et merces exspectationis. Ero, inquit, merces tua magna nimis (Gen. xv, 1). Vere, Dominus Deus meus, magnus es tu nimis super omnes deos, et merces tua magna nimis. Magnum enim magna decent. Neque enim magnus es tu, et parva merces tua: sed ut magnus es tu, magna est merces tua; quoniam non aliud tu, et aliud merces tua sed tu ipse magnus nimis, tu ipse merces magna nimis, tu ipse coronator es et corona, tu ipse promissor es et promissio, tu remunerator es et munus, tu præmiator et præmium felicitatis æternæ. Tu ergo coronator es et corona, Deus meus, diadema spei meæ quæ ornata est gloria, lumen letificans, lux renovans, decor adornans, spes mea magna, desiderium cordis sanctorum, et desideratos corum. Visio ergo tua tola merces est, totum præmium, totum gaudium quod exspectamus. Haec est vita æterna. Hæc est, inquit Sapientia tua, Hæc est vita æterna, ut cognoscant te solum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum (Joan. xvi, 3). Cum igitur videbimus te solum Deum, Deum verum, Deum vivum, omnipotentem, invisibilem, incircumscriptibilem, incomprehensibilem, et Filium tuum unigenitum, consubstantialem et coæternum tibi Deum, Dominum nostrum Jesum Christum, quem pro salute nostra misisti in mundum, in unitate Spiritus sancti trinum in personis, et unum in essentia, Deum sanctum solum, extra quem non est Deus; tunc habebimus quod quærimus, vitam æternam, gloriam sempiternam, quam præparasti diligentibus le, quam abscondisti timentibus te, quam daturus es querentibus te, quarentibus faciem tuam semper.

Et tu, Domine Deus meus, formator meus ex utero matris meæ, quæ me recommendavit manui tuæ, non me permittas amplius ex uno distrahi in multa: sed collige me de exterioribus ad me, de me ad te, ut dicat tibi semper cor meum, Exquisivit te facies mea; faciem tuam, Domine, requiram (Psal. xxvi, 8), faciem Domini virtutum, in qua sola consistit tota glo

Ms. Medardensis, disverberari. A'ii, dissubstantiari.

ria beatorum, quam videre vita æterna est, et letitia sempiterna sanctorum. Lætetur ergo cor meum ut timeat nomen tuum, lætetur cor quærentium Dominum, sed multo magis cor invenientium. Si enim lrtitia est in quærendo, qualis lætitia erit in inveniendo? Quæram ergo semper ardenter et indesinenter faciem tuam, si quomodo tandem aperiatur mihi ostium et porta justitiæ, ut intrem in gaudium Domini mei. Hrc porta Domini, justi intrabunt in eam (Psal. cxvn, 20).

CAPUT XXXVII. Oratio ad sanctam Trinitatem. O tres coæquales et coæternæ persone, Deus urus et verus, Pater et Filius et Spiritus sanctus, qui solus habitas æternitatem et lucem inaccessibilem; qui fundasti terram in potentia tua, et regis orbem prudentia; sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus sabaoth, terribilis et fortis, justus et misericors, admirabilis, laudabilis, amabilis; unus Deus, tres persone in una essentia; potentia, sapientia, bonitas, una et indivisa Trinitas: aperite mihi clamanti portas_justiti, et ingressus in eas confitebor Domino. En ad ostium tuum, summe Pater familias, mendicus pulso. Jube aperiri pulsanti, qui dixisti, Pulsate et aperietur

[blocks in formation]

vobis (Matth. vII, 7). Pulsant ad ostium tuum, pater misericordissime, desideria rugientium præcordiorum meorum, et clamores lacrymarum oculorum meorum. Ante te est omne desiderium meum, et gemitus meus a te non est absconditus (Psal. xxxvn, 10). Ei tu, Domine, non avertas faciem tuam amplius a me, nec declines in ira a servo tuo (Psal. xxvi, 9). Pater misericordiarum, audi ejulatum pupilli tui, et porrige manum tuam optimam adjutricem, ut trahat me de profundis aquarum, et de lacu miserie, et de luto fæcis ne percam vidente misericordia oculorum tuorum, aspiciente clementia viscerum tuorum (Psal. XXXIX, 3); sed ovadam ad te Dominum Deum nieum, ut videam divitias regni tui, et intucar faciem tuam semper, et laudem dicam nomini tuo sancto, Domine, qui facis mirabilia, qui cor meum lætum facis memoria tua, qui illuminas juventutem meam, et non de spicis senectutem meam, sed jubilare facis omnia ossa nica, et rejuvenescere facis ut aquila canos meos (a). Omnis gloria, omnis laus, omnis virtus, omnis poten tia, omnis magnificentia, omnis beatitudo, omnis clementia sit Deo Patri et Filio et Spiritui sancto. Amen.

Sic Ms Colbertinus. At alii libri, reviviscere. (a) Hic clauditur liber in Mss.

[merged small][ocr errors]

Librum hunc Meditationum inter germanos Augustini fetus in tomo nono reliquerunt Lovanienses, neque de eo pronuntiarunt aliud, quam id quod antea dubitans incertusque Erasmus iisdem fere verbis dixerat, Auctorem videlicet esse vel Augustinum, vel qui ejus libros non indiligenter legit. Bernardus Vindingus suspicatus est ab Anselmo Cantuariensi profectum, Augustini autem non esse his argumentis demonstravit. Nam cap. 31 dicit Meditationum scriptor fidem suam ab ipsis enutritam cunabulis, et illuminatam semper per intelligentiam gratiæ divinæ. Tum cap. 39 et 41, ubi sua peccata deflet, multis quidem et gravibus post Baptismum, sed tamen ante Baptismum solo se originali peccato obligatum fuisse significat. Hæc vero minime convenire in Augustinum, nemo est qui Confessionum ipsius cognitis libris ignoret. Auctor præterea passim excerpit sententias Augustini, easque interdum non sinceras, adhibet, nec germano carum sensu. Exempli gratia, dixit Augustinus libri 1 Confess. capite 1, Laudare te vult homo aliqua portio creaturæ tuæ : hic autem in Meditationum capitc 33, Laudet te homo magna portio creaturæ tuæ. Et illud libri 12 Confess. cap. 15, O domus luminosa et speciosa, etc., quod ab Augustino de cœlesti opificio dictum est, transfert ille in capite Meditationum 20 ad domnum Dei spiritualem, beatorum scilicet societatem, a qua pro se cupit Deum orari Mutuatur etiam in cap. 22 quædam a Gregorio ex homilia 37 in Evangelium, et præterea ex ecclesiastico Officio verba quamplura in capp. 14, 15, 17, 27, 33, 35, 39, etc. Hymnum pro capite 26 inserit de gloria paradisi, qui Petro Damiani vulgo assignatur. Denique stilo et dictionibus utitur alienis prorsus ab Augustino, veluti reciprocare pro repetere; proles, soboles et progenies poctico more, pro Filio Dei; item gladius materialis, tumidare, morbidare, etc. Atque hæc plus satis erant, ut istæ Meditationes abjudicarentur Augustino.

Quod Anselmum spectat, ex Orationibus ae Meditationibus ipsius nomine vulgatis continentur hoc libro non paucæ, scilicet in quatuor capitibus prioribus Oratio decima; in aliis quatuor proxime sequentibus, id est in 5, 6, 7 et 8, Oratio secunda : quarta decima in capite nono; in decimo vigesima prima. Nonnihil postea Meditationis 18 in capite 18 occurrit, et plura Meditationis 14 in capp. 22, 23, 29 et 30. Rursum in capite 34 Oratio Anselmi quinta, decima septima in 35, decima sexta in 36, decima octava et decima nona in 37, ac tandem in capite 41 vigesima illius Oratio exhibetur. Mittimus sententias, quas reperire est hic capiti 39 inspersas ex ejusdem Proslogio, ex Meditationibus 2, 3 et 41, ex Oratione 4, et ex Oratione 62.

Cæterum nihil obstamus, quominus earum, quas modo recensuimus, Orationum Anselmi sive Meditationum, habeantur dubiæ quædam et incertæ, præsertim vero si quæ sunt ex variorum auctorum laciniis consarcinatæ. Quinetiam considerato veteri codice quodam ex S. Arnulphi abbatia Mettensi, de quo in Veterum Analectorum tomo 1. pag. 161, facile arbitramur isthæc subsequenus libri capita viginti quatuor, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 35, 36 et 37, Joannis esse, abbatis uti creditur Fiscamnensis, qui anno 1178 diem obiit, Anselmo abbate tunc temporis Beccensi. Nam Mettensis illa codex, cujus scriptura ejusdem Joannis ætatem redolet, libellum repræsentat capitibus viginti quatuor supra

dictis comprehensum, præfixa proxime ante, prologi vice, epistola ad Imperatricem viduam Henrici Imperatoris (llenricum hunc tertium, illam vero Agnetem esse, monstravit D. Joannes Mabillon in prædictis Analectis, ubi epistolam eamdem pag. 153 publicavit), cum hacce in fine subscriptione: Ego Joannes ultimus servorum Christi, et qui mecum sunt fratres, Beatitudinem tuam salutamus in Christo, etc.; qua nimirum epistola post commemoratas alias quasdam scriptiones pias et nonnullas quas ex opusculis Patrum sententias se deflorasse dicit Joannes, libellus ille commendatur in hæc verba : Quia relatione amicorum didici, le desiderare el poscere, ut ipse quoque, quem de contemplatione divina Christique amore, et de illa superna Jerusalem omnium fidelium matre editum habeo, tibi scribatur libellus.... ecce ego libens atque ovans, pro scire quod mihi dedit Deus, paratus sum, mater veneranda, tuæ in omnibus obsequi voluntati.... Accipe, quæso, pervigili mente illud quod expelis, meæ per Christi gratiam deflorationis opusculum, in quo videlicet reperies magna ex parte cœlestis theoria dulcia verba, quæ reverenter legenda sunt, et cum timore debito meditanda, ne forte de temeritate judicetur, qui tepidus et indevotus accesserit, etc.

[ocr errors]
[ocr errors]

Epistolæ continuo subjungitur libellus diversis partibus et titulis hunc in modum distinctus : Incipit libellus de Scripturis et verbis Patrum collectus, ad eorum præsertim utilitatem qui contemplativæ vitæ sunt amatores. Psal. Deus misereatur nostri ›. Summa Trinitas, virtus una, et indiscreta majestas, Deus noster, Deus omnipotens, confiteor tibi, etc. Pars est libelli prima, incipiens a capite 12 Meditationum sequentium, et desinens ad finem capitis 17. Tum subjicitur: Explicit de contemplatione divina pars prima. Incipit pars secunda de Christi amore, simul et de illa superna Jerusalem matre nostra. Psal. Eructavit. › Spes mea, Christe Deus, hominum tu dulcis amator. etc. Desinit hæc secunda pars ad finem capitis 25. Postea legitur: Explicit pars secunda theoretica speculationis. Incipit pars tertia, ubi mens devota Deo ad altiorem contemplationis gradum ascendit. Psal. Te Deum laudamus. › Psal. Benedicite omnia.› Psal.‹ Laudate Dominum. Benedic, anima mea, Domino, et omnia quæ intra me sunt nomini sancto ejus, › etc. Pars itaque tertia prætermisso capite 26, incipit a 27. Desinit autem ad finem capitis 33. Deinde relicto capite 34 subsequitur titulus : Incipiunt preces ardentis desiderii, ut anima solum Christum possit amare, quia bonus et malus amor non se simul in uno capiunt pectore, sicut scriptum est, Nemo potest duobus dominis servire.» Psal. ‹ Jubilate Deo, omnis terra. Moxque additur totum caput 35, Jesu nostra redemptio, etc. Suscepit caput 36, cum hoc titulo: Hic peccatrix anima gemit nimis et dolet, videns terram sine aqua, et idcirco præ desiderio lacrymarum devotas preces fundit ad Dominum. Psal. Quemadmodum. › Christe Domine, Verbum Patris, etc. Postea sequitur prima pars capitis 37, cum inscriptione: Hic optat ardore nimio mens pia, et datorem omnium bonorum Deum humiliter rogat, ut divinæ gratiæ fulta præsidio, hoc constanter agere possit, quod Apostolus præcipit dicens, ‹ Si consurrexistis cum Christo, quæ sursum sunt quærite, ubi Christus est in dextera Dei sedens; quæ sursum sunt sapite, ron quæ super terram › Psal. Quam dilecta.› Jesu Domine, Jesu pie, etc. usque ad isthæc verba : Dormiat, obsecro, Deus meus, dormiat memoria mea ab omnibus, (jam varia est lectio, sic pro conclusione habens) quæ sub cœlo sunt, vigilans in te, sicut scriptum est, ‹ Ego dormio et cor meum vigilat. › Sit tuta, sit semper secura sub pennis protectionis tuæ anima mea, Deus meus, etc. Extremo loco ponitur reliqua pars capitis ejusdem 57, adjunctum habens exordium et titulum, hoc modo: Vir desideriorum et cœlestium contemplator, præsentia fastidiens, futura desiderans, gemit ex fundo cordis, et implorat quotidie, dolens se ibi non esse, ubi dilectum suum revelata facie mereatur videre, sicut scriptum est, ‹Cupio dissolvi et este cum Christo. ›Psal. ‹ Jubilate Domino. › Christe Domine, virtus et sapientia Patris, etc.; quod exordium versibus fere quindecim constans annectitur ad verba illa capitis 37: Quid enim pulchrius, quidve dulcius, etc., desinitque ibi libellus : Ipsum laudo, benedico atque adoro, qui vivit et regnat Deus in sæcula sæculorum. Amen.

Regius codex ante annos ducentos descriptus libellum eumdem a capite 12 sic exorditur, ut in titulo præmittat caput 11. Atque ipsius libelli non septem partes, quot attulimus supra ex codice Mettensi, sed tantum sex facit, capite videlicet 37, in quo pariter desinit, minime diviso. Juvat exhibere titulos ac initia partium singularum ex eodem Regio codice, tametsi nomen Augustini falso præferat libellus, hac ibi ratione prænotatus et digestus Liber supputationum seu supplicationum beati Augustini episcopi, de divinis Scripturis collectus, ad eorum præsertim utilitatem, qui contemplativæ vitæ sunt amatores. Et ante omnia dicatur psalmus, Deus misereatur nostri et benedicat nobis, etc., qui in primis dicendus est, quia in eo de summa Trinitate et unilate satis expresse locutus est Propheta. Quo finito addatur et hoc, Te Deum Patrem ingenitum, etc., scilicet caput 11, quod hoc loco totum scribitur; et additur : Deinde cætera quæ sequuntur, mente devota, et corde puro, utpote laudes Der, Deo dicturus flebilis et supplex in modum orationis seu canonis perora : Summa Trinitas, virtus una el indiscreta Majestas, etc. Ibidem finito capite 16, Incipit secunda pars, ubi agitur de Christi amore et de illa superna civitate Jerusalem, quæ est mater nostra. Et primo dicendus est iste psalmus, Eructavit cor meum verbum,› in quo de Christo et Ecclesia per Prophetam Spiritus sanctus satis expresse loquitur. Quo finito, adde et hæc quæ sequuntur : Spes mea, Christe Deus, etc. Ibidem post finem capitis 25 : Incipit tertia pars, ubi mens devota ad altiorem contemplationis gradum ascendit. Et in primis cantetur hymnus, Te Deum laudamus. › Item alius hymus, Benedicite, omnia opera Domini, Domino. Item psalmus. Laudate Dominum de cœlis. Et deinde cætera quæ sequuntur, intenta et morosa meditatione dicantur : « Benedic, anima mea, Domino, ete. Ibidem completo capite 33 subditur: Incipit quarta pars, scilicet preces ardentis desiderii, ut fidclis anima

solum Christum possit amure. Et in primis dicendus est iste psalmus, ‹ Confitemini Domino, quoniam bonus, quoniam in sæculum misericordia ejus. › Deinde devole dicantur sequentia : Jesu nostra redemptio, etc. Caput est 55, quo finito ibidem legitur: Incipit quinta pars, ubi vir desideriorum et cœlestium contemplator gemit quotidie aicens se ibi non esse, ubi dilectum suum mereatur videre, sicut Apostolus aiebat, Cupio dissolvi et esse cum Christo. In primis autem dicendus est iste psalmus, ‹ Jubilate Deo, omnis terra, psalmum dicite, › etc. Deinde quæ sequuntur: Christe Domine, Verbum Patris, etc. Denique post caput istud 36, postrema pars ad caput 37 sie inscribitur: Incipit sexta pars. Hic optat ardore nimio anima sive mens pia, et datorem omnium donorum Deum humiliter rogat, ut divinæ gratiæ fulla præsidio, hoc constanter valeat agere, quod Apostolus ait, ‹ Si consurrexistis cum Christo, quæ sursum sunt quærite. » Jesu Domine, Jesu pie, Jesu bone, etc. Finitoque hoc capite 37, clausula apponitur : Explicit liber supputationum beati Augustini episcopi, et finitus in anno Domini 1471. Additum opinamur Augustini nomen, quia liber ex Augustini maxime dictis compositus videbatur; vel certe referendum id in librariorum errorem et incuriam, quam in eo jam libro expertus forte fuerat Joannes, qui ejusdem libri prologo seu epistola ad Imperatricem scribit : Rogo Dilectionem tuam, ut si quoslibet inveneris, qui libellum hunc velint habere, moneas eos et diligenter transcribere, et scriptum frequenter relegere, usque adeo ut aliquid addi, vel subtrahi, aut immutari non patiantur in eo. Hoc autem dicimus propter incuriam librariorum, qui non solum veritatem corrumpunt, sed etiam mendacia mendaciis jungunt. Joannem porro non ea tantum sapiunt, quæ libellus, uti vidimus, in Mettensi et Regio codice comprehendit subsequentium Meditationum capita viginti quatuor, sed capita quoque ordine 58 et 40, quæ plurimis ex Alcuino, quem ctiam exscribere solet Joannes, sententiis contexta sunt. Alcuini loca indicabuntur singula, notato e regione libro et folio editionis Parisiensis anni 1617 (a).

Ad extremum nonnihil refert observare hic rem, comperta Joannis et codicis ipsius Mettensis antiquitate, certam deinceps et exploratam, sententias scilicet quæ libri de Spiritu et Anima, de Diligendo Deo, Soliloquia, Manuale, (libri utique omnes Bernardo posteriores), similes sive plane easdem habent cum subsequente Meditationum opusculo, non ex illis libris a Joanne decerptas esse, imo potius ex libro Joannis in eos libros recentius conditos transiisse.

(a) Loca ex Aleuino aut ex ipso S. Doctore, aut ex aliis quibuslibet auctoribus decerpta notis al habeticis initio cujusque loci desumpti præfixis indicabimus.

1

M.

MEDITATIONUM
LIBER UNUS.

2

[ocr errors]

CAPUT PRIMUM. Oratio pro vitiis resecandis, et virtutibus obtinendis. (a) Domine Deus meus, da cordi meo te desiderare, desiderando quærere, quærendo invenire, inveniendo amare, amando mala mea redimere, redempta non iterare. Da, Domine Deus meus, cordi mco pœnitentiam, spiritui contritionem, oculis lacrymarum fontem, manibus eleemosyna largitatem. Rex meus, exstingue in me desideria carnis, et accende ignem tui amoris. Redemptor meus, expelle a me spiritum superbiæ, et concede propitius thesaurum humilitatis tuæ. Salvator meus, amove a me furorem ira, et indulge mihi benignus serenum patientiæ. Creator meus, evelle a me animi rancorem, et largire mihi mitis mentis dulcedinem. Da, clementissime Pater, solidam mihi fidem, spem congruam, charitatem continuam. Rector meus, averte a me vanitatem, mentis inconstantiam, cordis vagationem, oris scurrilitatem, oculorum elationem, ventris ingluviem, opprobria proximorum, scelera detractionum, curiositatis pruriginem, divitiarum cupiditatem, poteniatuum rapinam, inanis glorie appetitum, hypocrisis malum, adulationis nævum, contemptum inopum, oppressionem debilium, avaritiæ ardorem, invidie rubiginem, blasphemiæ mortem. Reseca in me, factor meus, temeritatem, iniquam pertinaciam, inquietudinem, otiositatem, somnolentiam, pigritiam, mentis hebetudinem, cordis cæcitatem, sensus obstinationem, morum truculentiam, boni inobedientiam, consilii repugnationem. linguæ effrenationem, pauperum præ

1 Ms. Meltensis, vim.

Alias, scutum (vel, sensum). 3 sic Ms. Mettensis. Alias, venenum. (a) Anselmi Oratio 10.

dam, impotentum violentiam, innocentum calunnian, subditorum negligentiam, circa domesticos severitatem, adversus familiares impietatem, erga proximos duritiam. Deus meus misericordia mea, oro per dilectum Filium tuum, da mihi misericordia opera, pietatis studia, compati afflictis, subvenire egenis. succurrere miseris, consulere erroneis, consolari mostos, relevare oppressos, pauperes recrcare, flebiles refovere, dimittere debitoribus, parcere in me peccantibus, odientes me diligere. Pro malis bona reddere, neminem despicere, sed honorare; bonos imitari, malos cavere, virtutes amplecti, vitia rejicere, in adversis patientiam, in prosperis continen iam, custodiam oris, et ostium circumstantiæ labiis meis, terrena calcare, coelestia sitire.

CAPUT II. Misericordiæ Dei commendatio. Quid Deus egerit, et quid superest ut bene vivamus. Ecce, plasmator meus, multa rogavi, cum nec pauca promerui. Fateor, heu fateor; non solum quæ postulo non debentur dona, sed multa mihi et exquisita supplicia. Animant vero me publicani, meretrices et latrones, qui a faucibus hostis momentance eruti1 sinibus suscipiuntur pas oris. Tu enim, factor omnium Deus, licet in cunctis operibus tuis sis mirabilis, mirabilior tamen crederis esse in visceribus pietatis. Unde de temetipso per quemdam dixisti servum, Miserationes ejus super omnia opera ejus ( Psal. CXLIV, 9). Et quasi de singulo loquentem, de universo populo tuo te dixisse confidimus, Misericordiam autem meam non dispergam ab eo (Psal. LXXXVII, 34). Nullum enim spernis, nullum abjicis, neminem per

1 Apud Anselmum, momentancæ pœnitudinis humilit, të eruli.

« ¡è͹˹éÒ´Óà¹Ô¹¡ÒõèÍ
 »