et nisi Dei misericordia eum tueatur, sæpius usque ad mortem vulneratur. Libera me, Domine, ab his hostibus meis. a quibus me liberare non valeo. Perversum enim et pessimum est cor meum : ad deploranda rerpetrata peccata mea lapideum est et aridum, ad resistendumi instantibus molle et luteum, ad inutilia et noxia tractanda velox et infatigabile, ad cogitanda salubria fastidiosum et immobile. Anima mea distorta et depravata ad præcipitandum et volutandum se in vitiis nimis facilis est et prompta; ad salutem reminiscendam nimis difficilis et pigra. Longum est enumerare singula, gastrimargiam, somnolentiam, levitatem, impatientiam, cenodoxiam, detractionem, inobedientiam, et cætera vitia quibus facta est infelix anima mea quotidiano Indibrio, quibus distrahitur, conculcatur et perditur. Libera eam, Domine, exonera mele peccatorum obrutam; solve delictorum funibus ligatam, expedi criminibus irretitam, erige jacentem, sustine mutantem, instrue spiritualibus armis virtutibus inermem, tege et protege pugnantem, expugna impugnantem. Jesu bone, vide humilitatem meam et laborem meum, et dimitte universa delicta mea. Adjutor meus esto, ne derelinquas me, neque despicias me; sed doce me facere voluntatem tuam. Anima mea testetur, quod libenter os confitetur. Adjuva me, Domine pie, benigne et clemens plus quam possim cogitare ut non minus hoc sentiam, quam præsumo sperare. 8 CAPUT VI. Peccatoris discrimina. (a) O peccata mca, magna estis nimis, multa estis nimis 2! Judex terribiliter districtus, inæqualiter severus, immodeate offensus, vehementer iratus, sententia immutabilis, carcer irremeabilis, tormenta sine intervallo, sine temperamento, tortores horribiles, qui nunquam lassescunt, nunquam miserentur; timor reum conturbat, conscientia confundit, cogitationes increpant : fugere non licet. Ecce in quo periculo incessanter -consisto nisi quia non semper hoc cogito; eo anter miserior et miserabilior, quia oblivisci possum. Semper enim videt Deus me et peccata mea, semper mili intimatur districta sententia, semper infernus apertus et tormenta parata, semper invisibiles insidiatores parati, ut illuc rapiant miseram animam meam. Sic sum positus cum vigilo, sie sum cum dormio, sic sum cum rideo, sic sum cum lætor, sic sum cum superbio, sic sum cum detraho, sic sum cum irascor, sic sum cum tristor, sic sam cum delicias corporis miserabilis amplector! denique sic sum semper et ubique. Heu me miserum, et ubi sum, et ubi non * sum, qui nescio ubi securus sum? CAPUT VII. Peccatorum vincula, carcer et tenebræ. (b) Væ mihi misero, quid faciam? lleu quanto tempore languet mens mea, quanto stupore indura tum est cor meum, quanto torpore obturatur anima mea! Quid est quod sic me impedit? quid est quod cervicem meam sic premit? Vult, Domine, vult anima mea ad te erigere faciem suam, et plumbeo pondere onerata gravatur; conatur se expedire, et catenis ferreis astringitur; tentat exire, el neo carcere clauditur; cupit in te dirigere intuitum suum, et caliginosis tenebris obscuratur. Que sunt ista, Deus meus, quæ sic animam meam obtenebrant et gravant, claudunt et ligant? Forsitan haec sunt peccata mea; 'mo vere hæc sunt peccata mea, certe hæc sunt. Affectus carnalis infatuavit in me saporem spiritualium : intentio inferiorum incurvavit animam meam ab intuitu supernorum amor terrestrium exstinxit in me delectationem cœlestium: usus vitiorum evacuavit in me sensus verorum donorum. Ab his donis sum elongatus, in his malis occupatus; seclusus ab illis, inclusus in istis; ab illis devolutus, in istis obvolutus. Hinc est ille carcer et vincula, hinc sunt illæ tenebre et pondera. Væ mihi, quia prope est dies iræ, prope est, inquam! Incognità subito vent, et forsitan hodie erit. CAPUT VIII. Quod peccator sit videns cæcus. Delicta mea, an eratis tam noxia futura, cum animam meam vestra dulcedine potabatis, cum cor meum vestra dulcedine ungebatis? Cur hæc me celabatis, et cur me tradebatis? imo non vos me tradidistis; sed ego me tradidi, qui vobis credidi. Non vos me decepistis, sed ego me decepi, qui vos intra me suscepi. Heu! cur vobis adhibui fidem? cur et credidi vobis? Imo non habui fidem nec credidi vobis ; sed quodam horribili modo videns cæcus me tradidi vobis videns enim, quia vos cognoscebam, et quæ mola vos sequuntur, sciebam; caecus enim, quia non a vobis cavebam. Heu peccatum, nomen horrendum, res detestabilis, nulli malo comparabilis ! Cecus non videt foveam in quam cadit, insanus putat se debere facere quod facit; qui sponte facit peccatum, videns et sciens præcipitio se tradit. Mors et tormenta quælibet, tormenta tantum sunt, et in se fœda non sunt, quia ordinata sunt; peccatum in se habet fœditatem suam, in se trahit æternam infelicitatem. Melius enim erat eligere tormentum quod per se fœditatem aternain non attrahit, quam peccatum quod sua cum fœditate dolores æternos jungit. Et certe, o miser homo, ipsa sola plus est vitanda peccati fœditas, quanı quælibet tormentorum immanitas. Quippe in peccando foedissima perversitate præposuisti te Creatori tuo, quo nihil injustius: in tolerando peccatorum tormenta ordine pulcherrimo subjicit se factura factori suo, quo nihil est justius. O homo, quo evanuit humanitas tua? quo devenit ratio tua? Didiceras, quoniam qui facit peccatum, servus est peccati (Joan. vi, 34); et peccatum fecisti. O inaudita insania, scienter peccare! Sciebas quia es spiritus vadens et non rediens (Psal. LXXVII, 39); et in peccati abyssum irremeabilem et sine fundo te injecisti. CAPUT IX. De abysso triplici. Vere abyssus peccata mea sunt; quia incomprehensibilia sunt pondere et profunditate, et inestimabilia sunt numero et immensitate. O abyssus abyssum iuvocat! O peccata mea, tormenta quoque quibus me servatis abyssus sunt, quia infinita et omnino incomprehensibilia sunt, Est et tertia abyssus, et est nimis terribilis, judicia Dei abyssus multa ( Psal. xxxv, 7 ); quia super humanum sensum occulta. Ve super væ 3, timor super timorem, dolor super dolorem. Abyssus abyssum in voce cataractarum Dei invocat (Psal. XLI, 8); quia peccati abyssus abyssum tormentorum meretur, quod judicia Dei pronuntiant. Abyssus judiciorum Dei super me, abyssus inferni subtus me, abyssus peccatorum est intra me. Illam quæ supereminet timeo ne in me irruat, et me cum abysso mea in illam quæ subtus me patet, obruat : ubi tormenta peccata nunquam delebunt, sed peccata super me tormenta tenebunt. Miser, cui peccavi; quo ivi a Spiritu tuo, et quo fugi a facie tua? Certe et si ego nequiter fugi te, et in abysso mea damnabili abscondi me, ibi quoque vides me. Quis enim nisi tu ad pœnitendum movit animam meam? Bone Domine, tu pulsasti et excitasti eam in abysso delictorum suorum velut in lecto dormientem; tu concussisti torpentem, tu sollicitasti negligentem, tu fecisti pœnitentem unde jucundabatur, et dolentem unde delectabatur. Bone Deus, omnia hæc fecisti in abysso. Exaudi ergo clamantem de abysso. A te, benignissime, peccata mea non abscondo, coram te non defendo, sed ostendo; non excuso, 1 Anselmus, bonorım; et mox, bonis. Adde ex Anselmo, æternum. • MSS.. me. Alias, ad renitendum, * 3:35,, tute. sed accuso. Ego sum reus, ego ipse sum accusator meus. Non accuses me, qui fecisti me. Solus suffeci ad peccandum; solus sufficiam ad accusandum, solus ad pœnitendum. 1. CAPUT X. Pœnitentis affectus. (a) Sed unde, Deus meus, tantorum criminum correctio, unde tibi tantorum scelerum satisfactio? Præcipitare ergo, miser homuncio, in profundum immoderatæ mœstitiæ, qui sponte præcipitatus es in barathrum horrenda nequitie. Obruere, infelix, mole terribilis doloris, qui libens corruisti in cœnum infernalis fetoris Obvolvere, ærumnose, iterum volens horridis in tenebris inconsolabilis luctus, qui volens provolutus es in voragine tam sordidi fluctus Volutare in gurgite amaritudinis, qui delectatus es in volutabro turpitudinis. Terror horribilis, dolor terribilis, moeror inconsolabilis, aggregate vos super me, irruite, obruite, perurbate, obvolvite, possidete. Justum est, justum est, torquetereum, vindicate Deum. Præsential fornicator inferni tormenta quæ meruit, prægustet quod præparavit, bibat quod nutrivit, assuescat quod est passurus. Consolatio, sanitas, lætitia, nolo vos, nisi forte peccati venia reduxerit vos. Procul estote ante mortem, nisi forte indulgentia revocet vos mihi ante mortem. Impossibile est non flere peccatorem, vel hie, vel in futuro. Sit itaque pœnitentia continua, apora comes ætatis meæ, continuus dolor, insatiabilis tortor vitæ meæ. Sint moror et acerbus luctus infatigabiles tortores juventutis et senectutis mere. Utinam ita sit; oro et desidero ut ita sit. Si enim non sum dignus oculos ad cœlum levare orando coram te, Domine Deus, certe non sum indignus eos vel plorando cæcare. Si confunditur mens mea pudore conscientiæ, æquum est ut confundatur turbine luctuosi doloris et tristitia. Si timet exhiberi ante conspectum Domini Dei sui, justum est ut habeat ante conspectum suum tormenta sceleris sui. Respira, o peccator, respira tandem aliquando, et fuge ad ipsum, quem offendisti, Deum : fuge, inquam, ab irafo ad placatuin. CAPUT XI. Misericordiæ Dei imploratio (b). Me mento, juste et benigne Deus, memento quod misericors es et creator meus. Si judex es ad judicandum reum tuum, es et Dominus ad tuendum servum tuum, es et creator ad conservandum opus tuum, es et Deus ad salvandum credentem et baptizatum tuum ? Ne ergo memineris, Domine bone, justitiæ tuæ solius adversus peccatorem tuum; sed memor esto beniguitatis tuxe erga creaturam tuam. Ne memineris iræ tuæ adversus reum; sed memor esto miserationis tuæ adversus miserum. Scio quidem et fateor, quia verum est, quod conscientia mea meretur damnationem, et pœnitentia mea non sufficit ad satisfa ctionem. Parce ergo, tu, bone Domine, qui es salus, qui non vis mortem peccatoris ( Ezech. xxx11, 41), parce peccatrici anima mea, Deus. In te pono spem meam, et tibi committo animam meam. Custodi cam dum dormio, serva eam dum aliud facio, et vide eam; memento ejus dum ego obliviscor. Sum peccator, sum miser: sed peccasse me d leo, et cognosco me miscrum. Misericors Deus, miscrere mei humilis. Peccare est Deum exhonorare, quod homo facere non deberet, etiamsi necesse esset perire quidquid Deus non est. lleu me, heu me! peccavi, Deum exhonoravi, Omnipotentem provocavi. Peccator quid feci, que mala feci? Væ mala agenti, væ bona negli. genti! Væ, væ! Ira omnipotentis Dei, ne irruas susuper me. Ira omnipotentis, ubi poteris capi in me? Non est quod te possit tolerare in toto me. Deus, cujus bonitas non exhauritur, cujus misericordia non exinanitur, cujus scientia non deficit, cujus potestas quod vult efficit, unde potero respirare, qui sic ob peccata mea cogor desperare? Nam etsi irascaris peccantibus, soles tamen benigne dare consilium pctentibus. Doce me, Domine, unde debeam sperare, ut possim orare. Namque volo; sed nescio propter ignorantiam meam, nec possum, propter duritiam meam 2; cogor desperare propter iniquitatem meam. Scio qui dem et fateor, quia merito patior quod sponte subii ; et juste non exaudior, quia non obedivi. Utique, bone Domine, peccavi, erravi: verumtamen nec te odi, nec detestor bonitatem tuam. Ideo fac mecum secundum misericordiam tuam, qui es benedictus in sæcula sæculorum 3. Editi hic addunt, salvari. Ms. Regius hic addit, prohibeor sperare. Ultima bæc verba, nempe ab, idéo, usque ad, sæculɔrum, nou habent Mss. Manuale istud non Augustini tantum, sed Anselmi etiam, penes partem aliquam, et IIugonis Victorini nomine vulgatum est. Capita scilicet viginti quatuor priora exstant apud Hugonem in libro de Anima quarto. Apud Anselmum vero orationem quartam decimam (cui orationi titulus ipse Manuale præfixus est) priora novem capita conficiunt. Opusculum variis ex locis collegit incertus auctor, idem ille forsitan cujus studio superiores aliquot libros, nimirum de Spiritu et Anima et de Diligendo Deo (quantum quidem ipsis comparatis inter se opusculis conjecturam facere licet) compositos opinamur. Augustini dicta adhibet hic plura, necnon Cypriani quædam, et Gregorii ac Isidori; sed qualia hausit non a germanis fontibus, sed a rivulis minus puris. Primam nempe Manualis partem, id est prologum et primum ac secundum caput descripsit austor ex libro proxime hic secuturò, quod Speculum appellatur. Alteram partem a capite tertio ad medium circiter caput duodecimum decerpsit ex oratione quadam inedita veteris codicis Mettensis laudati supra in Admonitione ad Meditationum librum, quæ oratio in co codice Joannis Fiscamnensis preces et Willelmi abbatis continente reperitur sub hoc titulo, Oratio decora compilata per contemplationem, vel Meditatio theorica. Hac certe in oratione sententiæ pleniores quam in subsequente hic Manuali sunt, et magis invicem cohærentes: quod argumento est orationem nou sumptam esse ex ipso Manuali, sed contra. Nam, excmpi ་ gratia, quod hic compendio ponitur in cap. 4: Repausel in le cor meum, etc., explicatur in dicta oratione mclius et plenius in hunc modum : Repauset in te cor meum, cor mare magnum tumens fluctibus superbiæ. Quia (fortasse, Qui) imperasti ventis et mari, impera ei ut tranquilla fiant omnia interiora mea, quatenus dulce gaudium meum quod esurio el sitio, contempler te sine interioris hominis strepitu, sine causarum mundanarum tumultu. Ecce animus meus, aninus amicus meus fatigatus veniens de via cogitationum, et ab ipsis, quas transieral, vanitatibus per multa divisus, periculosam esuriem patitur : non habeo quod ponam ante illum; pauper sum et egenus. O dives omnium bonorum, et dapum supernæ satietatis opulentissime largitor, etc. Itemque ad illud cap. 12: Sileat sibi et ipsa anima, et transeat se, non cogitando se; sic prosequitur ap:ius prædicta oratio: Tu, Deus meus, tu mihi loquere solus, non per ea quæ fecisti, ut sine istis audiam te, etc. Habet pars ista Manualis in capite 4 verba Bernardi nonnulla, quae ab illa Mettensis codicis, ante Bernardum nisi fallimur scripti, oratione absunt. Ob hac autem Bernardi necnon alia quædam Alcuini verba, ipsa Anselmi, cui insunt, oratio quarta decima, cujus mentionem superius fecimus, spuria non immerito videbitur et subdititia Reliquæ partes hujusce Manualis expresse sunt, alie quidem, puta decimum sextum et decimum septimum caput, ex sermone appendicis tomi quinti ducentesimo nono; aliæ vero, capita videlicet octo sequentia, ex Bernardi concionibus postea ex Hugone Victorino qua habentur a vigesimo sexto capite usque ad trigesimum: pastrema pars demum ex Anselmi Proslogio ascita est. Cæterum veteres codices scripti, quos sane multos consideravimus, haudquaquam cum editis vel secum ipsi satis conveniunt. Nam alii plura continent, alii pauciora, plerique vero quædam ab editis aliena inserunt, decerpta ex Augustino, sive ex Bernardo, aut Hugone Victorino, vel ex libris de Spiritu et Anima, et de Diligendo Deo, atque ex Meditationibus Bernardi nomine vulgatis. Postrema tandem capita vix unus continet Regius codex, qui tanien vigesimum sextum et vigesimum septimum fere totum prætermittit. MANUALE, 80000 PREFATIO. Ratio hujus operis. Invocatio Dei (a) Quoniam in medio laqueoruin positi sumus, facile a cœlesti desiderio frigescimus. Quapropter assiduo indigemus monimento, ut expergefacti ad Deum nostrum verum et summum bonum, cum defluimus, recurramus. Idcirco non præsumptionis temeritate, sed magis Dei mei dilectione, huic opusculo ad laudem ejus operam dedi, ut ex elegantioribus dictis sanctorum Patrum breve et manuale verbum de Deo meo mecum semper haberem, ex cujus lectionis igne, quoties tepesco, in ejus accendar amo rem. Nunc adesto mihi, Deus meus, quem quæro, quem diligo, quem corde et ore confiteor, et qua valeo virtute laudo atque adoro. Mens mea devota tibi, tuo amore succensa, tibi suspirans, tibi inbians, te solum videre desiderans, nihil habet dulce, nisi de te loqui, de te audire, de te scribere, de te conferre, tuam gloriam frequenter sub corde revolvere, ut tua suavis memoria sit inter hos turbines aliqua repausatio mea. Te ergo invoco, desiderantissime, ad te clamo clamore magno in toto corde meo. Et cum te invoco, utique te in me ipso invoco; quoiam omnino non essein, nisi tu esses in me; et nisi ego essem in te, non esses in me. In me es, quoniam in memoria mea manes: ex ea cognovi te, et in ea invenio te, cum reminiscor tui, et delector in te de te, ex quo omnia, per quem omnia, et in quo omnia. CAPUT PRIMUM. Dei perfunctiones. (b) Tu, Domine, cœlum et terram imples, omnia portans sine onere, omnia implens sine inclusione, semper agens, semper quietus, colligens et non egens, quærens cum nihil desit tibi, amans nec estuans, zelans et securus es, pœnitet te et non do (a) Ex fine lib. de speculo; vide lib. Medit. cap. 22; ex Confess. Aug. lib. 1, cap. 2. (b) Ex lib. de Speculo, capp. 4-8, 21, 22; ex Confess. Aug. lib. 1, cap. 4. les, irasceris et tranquillus es, opera mulas, sed non mutas consilium, recipis quod invenis, et nunquam amisisti; nunquam inops, et gaudes lucris ; nunquam avarus, et usuras exigis; supererogas cui non debes, vel semper supererogatur tibi ut debeas, et quis habet quidquam non tuum? Reddis debita nulli debens, donas debita uih I perdens. Qui ubique es, et ubique totus; qui sentiri potes, et videri non potes; qui nusquam dees, et tamen ab iniquorum cogitationibus longe es; qui nec ibi dees, ubi longe es; quia ubi non es per gratiam, ades per vindictam. Qui ubique prarsens es, et vix inveniri potes; quem stantem sequimur, et apprehendere non valemus. Qui tenes omnia, imples omnia, circumplecteris omnia, superexcedis omnia, sustines omnia. Qui corda fidelium doces sine strepitu verborum. Qui locis non distenderis, nec temporibus variaris, nec habes accessus et recessus. Qui habitas lucem inaccessibilem, quam nullus hominum vidit, nec videre potest (1 Tim. vi, 16). In te manens quietus, ubique circamis to tum: non enim scindi et dividi potes, quia vere unus es; nec in partes efliceris, sed totus totum tenes, et totum imples, totum illustras et possides. CAPUT II. De eodem argumento, Si totum mundum libri repleant, tua scientia inenarrabilis non potest enarrari. Quoniam vero indicibilis es, nullo modo scribi poteris nec concludi. Tu es fons lucis divinæ, et sol claritatis æternæ. Magnus es sine quantitate, et ideo immensus; bonus sine qualitate, et ideo vere et summe bonus; et nemo bonus, nisi tu solus, cujus voluntas opus est, cujus velle posse est, qui omnia que ex nihilo creasti, sola voluntate fecisti. Qui omnem creaturam tuam absque indigentia aliqua possides, et sine labore gubernas, et absque tedio regis, et nihil est quod conturbet ordinem imperii tui, vel in summis, vel in imis. Qui in omnibus locis sine loco haberis, et omnia continessine ambitu, et ubique præsens es sine situ et motu. Qui nec mali auctor es, quod facere non potes qui nihil non potes, nec unquam quidquam te fecisse pœnituit. Cujus bonitate facti sumus, et justitia pœnas luimus, et clementia liberamur. Cujus omnipotentia omnia gubernat, regit et implet quae creavit. Nec ideo te implere omnia dicimus, ut te contineant; sed ipsa potius a te contineantur. Nec particulatim imples omnia, nec ullatenus ita putandum est, ut unaquæque res pro magnitudine suæ portionis capiat te, id est, maxima majus, minima minus; cum sis potius ipse in omnibus, et omnia in te. Cujus omnipotentia omnia concludit, nec evadendi potentiam tuam quis aditum invenire poterit. Qui enim te non habet placatum, nequaquain evadet iratum. CAPUT ill. Desiderium Dei. Ejus effectus. (a) Te igitur, clementissime Deus, invoco in animam meam, quam præparas ad capiendum te, ex desiderio quod inspiras ei. Intra, rogo, in eam, et coapta cam tibi, ut possideas illam quam fecisti et refecisti : ut habeam te velut signaculum super cor meum. Quæso, piissime, invocantem te ne deseras, qui priusquam te invocarem, me vocasti, et quæsisti; (b) ut ego servus tuus te quærerem, quærendo invenirem, et inventum amarem. Quæsivi, et inveni te, Domine, et amare desidero. Auge desiderium meum, et da quod peto: quoniam si cuncta que fecisti mihi dederis, non sufficit servo tuo, nisi te ipsum dederis. (c) Da ergo te ipsum mihi, Deus meus, redde te mihi. En amo te; et si parum est, amem validius. Tuo ergo amore teneor, tuo desiderio flagro, tua dulci memoria delector. Ecce dum tibi mens mea suspirat, et tuam ineffabilem pietateni meditatur, ipsa carnis sarcina minus gravat, cogitationum tumultus cessat, pondus mortalitatis et miseriarum more solito non hebetat, silent cuncta, tranquilia sunt omnia, cor ardet, animus gaudet, memoria viget, intellectus lucet, et totus spiritus ex desiderio visionis tuæ accensus, invisibilium amore rapi se videt. (d) Assumat spiritus meus pennas ut aquile, volet et non deficiat, volet et perveniat usque ad decorem domus tue et thronum gloriæ tuæ: ut ibi super mensam refectionis civium supernorum pascatur de occultis uis, in loco pascua, juxta fluenta plen ss.ma. Ta esto exsultatio nostra, qui es spes nostra, salus atque redemptio: tu esto nostrum gaudium, qui es futurus premium. Te semper quærat anima mea, et tu præsta ut quærendo non deficiat. vi. CAPUT IV. Demiseria animæ quæ Christum non amat. Væ miseræ animæ quæ Christum non quærit nec amat; arida manet et misera. (e) Perdit quod vivit, qui te Deum non diligit. Qui curat vivere non propter te, Domine, nihil est, et pro nihilo est; qui tibi vivere recusat, mortuus est; qui tibi non sapit, desipit. Misericordissime, tibi me commendo, reddo et conccdo per quem sum, vivo et sapio; in te confido, spero, et totam spem meam pono, per quem resurgam, vam et requiescam; te cupio, diligo et adoro, cum quo manebo, regnabo et beatus ero. Anima quæ te tion querit, nec diligit, mundum diligit, peccatis servit; et vitiis subjecta est ; nunquam quieta, nunquam secura est. Famuletur tibi semper mens mea, pi.ssime; suspiret tibi semper peregrinatio mea, ardeat in amore tuo cor meum, requiescat in te, Deus meus, anima mea, contempletur te in mentis excessu, cantet laudes tuas in jubilatione, et hæc sit in hoc exsilio meo consolatio mea. (f) Confugiat mens mea sub umbra alarum tuarum ab æstibus cogitationum sæculi hujus. Repauset in te cor meum, cor mare magnum tumens fluctibus. O dives omnium bonorum, et dapum supernæ satietatis opulentissime largitor Deu, da lasso cibum, collige dispersum, libera captivum, et redintegra scissum. En stat ad ostium et pulsat; obsecro per viscera misericordiæ tuæ, quibus visitasti nos oriens ex alto, jube pulsanti misero aperiri, ut liberis gressibus ingrediatur ad te, et requiescat in te, et reficiatur de te pane cœlesti. Tu enim es panis et fons vitæ, tu lumen claritatis æternæ, tu omnia ex quibus vivunt recti qui diligunt te. CAPUT V. Oratio invitantis in se Deum. Deus, lumen cordium te videntium, et vita animarum te amantium, et virtus cogitationum te quærentium, fac ut sancto amori tuo inhæream. Veni, rogo in cor meum, et ab ubertate voluptatis tuce inebria illud, ut obliviscar ista temporalia. Pudet ac piget me talia pati, qualia mundus iste agit. Triste est mihi quod video, grave est omne quod de transitoriis audio. Adjuva me, Domine Deus meus, et da Letitiam in corde meo: veni ad me ut videam te. Sed (a) angusta est mihi domus animæ meæ, quousque venias ad cam, et dilatetur a te ruinosa est, refice eam. Habet plurima quæ offendant oculos tuos, fateor et seio: sed quis mundabit eam? ant cui alteri præter te clamabo, ab occultis meis munda me, Domine; et ab alienis parce servo tuo (Psal. xvm, 14) ? Fac me, dulcis Christe, bone Jesu, fac me, rogo, amore et desiderio tuo deponere onus carnalium desideriorum, et terrenarum concupiscentiarum. Dominetur carni anima, animæ ratio, rationi gratia tua; et tu meinterius et exterius subde voluntati. Tribue mihi ut laudet te cor meum, et lingua mea, et omnia ossa mea. Dilata mentem meam, et attolle intuitum cordis mei, ut vel rapida cogitatione spiritus meus attingat te æternam sapientiam super omnia manentem. Dissolve me, oro, a vinculis quibus constrictus teneor : ut relinquens omnia ista, tibi festinem, tibi soli inhæream, tibi soli intendam. CAPUT VI. Quam felices sancti hinc migrantes. (b) Felix anima, quæ terreno resoluta carcere, libera cœlum petit, quæ te dulcissimum Dominum facie ad faciem cernit, que nullo metu mortis afficitur, sed de incorruptione perpetuæ gloriæ lætatur. Tranquilla est et secura, non timet hostem neque mortem. Habet 'jam te pium Dominum, quem diu quæsivit, semperque amavit: hymnidicis sociata choris, melliflua perpetuæ festivitatis carmina ad laudem gloriæ tuæ, rex Christe bone Jesu, in æternum concinit. Inebriatur enim ab ubertate domus tue, et torrente voluptatis tuæ potas cam (Psal. xxxv, 9). Felix societas supernorum civium, et gloriosa solemnitas omnium ad te redeuntium, ab hujus nostræ peregrinationis tristi labore ad amoenitatem pulchritudinis, ad formositatem totius splendoris, atque dignitatem totius elegantie, ubi te jugiter, Domine, tui cives cernunt. Nihil omnino quod conturbet mentem, ibidem auribus audire datur. Quæ cantica, quæ organa, que cantilenæ, quæ melodiæ ibi sine fine decantantur? Sonant ibi semper melliflua hymnorum organa, suavissima Angelorum melodia, cantica canticorum mira, quae ad laudem et gloriam tuam a supernis civibus in perpetuum decantantur. Amaritudo et omnis fellis asperitas in regione tua locum non has bent. Non enim est ibi malus neque malitia, non est adversarius et impugnaus, nec est ulla peccati illecebra,nulla est ibi indigentia,dederus nullum, rixa nullą, nullum improperium, causatio nulla, nullus timor, nulla inquietudo, nulla pœna, nulla dubietas, nulla violentia, nulla discordia; sed est ibi pax summa, charitas plena, jubilatio et laus Dei æterna, secura sine fine requies, et gaudium semper in Spiritu san Er. Lugd. Ven. Lov., O dives omnium bonarum dapun superna satietatis, opulentissime largitor Deus! M. In Oratione Ms. Mettensis hic additur, maritans mentes sinumque et mox est, inhæreant; omisso verbo, fuc. (a) August. lib. 1 Confess. cap. 5; vid. lib. Medit, cap 33. (b) Vid. lib. de Speculo, cap. 30; et Medit. capp. 23 et 25. clo. O quam fortunatus ero, si audivero jucundissimas civium tuorum cantilenas, carmina melliflua laudes summæ Trinitati debito honore promentia! Sed et uimium felix, si ego ipse meruero cantare canticum Domino Jesu Christo de dulcibus canticis Sion. CAPUT VII. Vitæ æternæ bona. O vita vitalis, vita sempiterna, et sempiterne beata, ubi gaudium sine mærore, requies sine labore, dignitas sine tremore, opes sine amissione, sanitas sine languore, abundantia sine defectione, vita sine morte, perpefuilas sine corruptione, beatitudo sine calamitate. Ubi omnia bona in charitate perfecta, ubi species el visio facie ad faciem, ubi plena scientia in omnibus et per omnia, ubi summa Dei bonitas cernitur, et lumen illuminans a sanctis glorificatur, ubi præsens majestas Dei conspicitur, et hoc vite cibo sine defectu mens intuentium satiatur. Vident semper, el videre desiderant; sine anxietate desiderant, et sine fastidio satiantur. Ubi verus sol justitiæ, mira suc pulchritudinis visione omnes reficit, et ita universos celestis patriæ cives illuminat, ut luccant ipsi, (a) lumen videlicet illuminatum per Deum lumen illuminans ultra omnem solis nostri splendorem, atque cunctarum stellarum claritatem, immortali adhærentes deitati; ac per hoc immortales et incorruptibiles facti, juxta promissionem Demini Salvatoris : Pater, quos dedisti mihi, volo ut ibi ego sum, et illi sint mecum; ut videant claritatem meam, ut omnes unum sint, sicut tu Pater in me, et ego in te, et ipsi in nobis unum sint (Joan. xvu, 24, 21). CAPUT VIII. Vitæ præsentis miseriæ. Regnum cœlorum, regnum felicissimum, regnum carens morte, et vacans fine, cui nulla tempora succedunt per ævum; ubi continuus siue nocte dies nescit habere tempus, ubi victor miles donis ineffabilibus cumulatur, Nobile perpetua ca; ut amplectente corona: utinam remissa peccatorum mole, me ultimum servorum Christi juberet divina pietas hanc carnis sarcinam deponere, ut in sua civitatis gaudia æterna repaus lurus transirem, (b) sanctissimis supernorum civium choris interessem, cum beatissimis spiritibus gloriæ Conditoris assisterem, præsentem Dei vultum cernerem, nullo mortis metu tangerer, de perpetu: immortalitatis incorruptione securus gauderem, et scienti omnia conjunctus omnem ignorantiæ cæcitatem amitterem, terrena cuncta parvi penderem, convallem lacrymarum istam tueri vel reminisci ulterius non dignarer; ubi (c) vita laboriosa, vita corruptibilis, vita omni amaritudine plena, vita domina malorum, ancilla infernorumquam humores tumidant, dolores extenuant, ardores exsiccant, aera morbidant, esce inflant, jejunia macerant, joci solvunt, tristitie consumunt, sollicitudo coarctat, securitas hebetat, divitiæ jactant, paupertas dejicit, juventus extollit, senectus incurvat, infirmitas frangit mœror deprimit; (d) ubi diabolus insidiatur, mundus adulatur, caro delectatur, anima excæcatur, totus homo conturbatur: et his tot et tantis malis mors furibunda succedit, vanisque gaudiis ita finem imponit; ut cum esse desierint, nec fuisse putentur. CAPUT IX. In iis solamen ex Deo non deest. Sed quas laudes quasve gratiarum actiones tibi referre valeamus, Deus noster, qui nos etiam inter has tantas mortalitatis nostrae ærumnas non desinis consolari mira visitatione gratiæ tum? Ecce me wiserum multis moeroribus plenum, dum vite me timeo, dum peccata mea considero, dum judicium tuum for! Ms. Mettensis, regina superborum, quam honores tumidant. mido, dum mortis horam cogito, dum supplicha tartari horreo, dum opera mea qua districtione a te pensentur ignoro, dum quo fiae illa clausurus sim penitus nescio, dumque hæc et alia multa mecum sub corde retracto, consolaturus ades solita pietate, Domine Deus, et inter has querelas, nimiosque ploratus ac profunda cordis suspiria, assumis nestam el anxiam mentem super alta juga montium ad areolas usque aromatum, et collocas me in loco pascu.e secus rivulos dulcium aquarum, ubi præparas in conspectu meo mensam multiplicis apparatus, que fatigatum spiritum repauset, et cor triste lætificet; quibus tandem refocillatus deliciis, multarum miseriarum mearum oblitus, elevatus super altitudinem terræ, in te vera pace quiesco (a). CAPUT X. Postulatio amoris Dei. Amo te, Deus meus, amo, el magis atque magis amare te volo. Da mihi, Domine J su speciose præ filiis hominum, ut desiderem te, ut amem te, quantum volo, quantum debeo. inmensus es, et sine mensura debes amari, præsertim a nobis quos sic amasti, sic salvasti, pro quibus tanta ac talia fecisti. (b) O amor, qui semper ardes et nunquam exstingueris! dulcis Christe, bone Jesu, charitas Deus meus, accende me totum igne Luo, amore tuo, dulcedine tua, dilectione tua, desiderio tuo, charitate tua, jucunditate et exsultatione Lua, pietate et suavitate tua, voluptate et concupiscentia tua, quæ sancta est et bona, quæ cas'a est et munda ut totus dulcedine amoris tui plenus, lotus flamma tue charitatis vaporatus, diligam te Dominumm meum du'cissimum et pulcherrimum ex toto corda meo, ex tota anima mea, ex totis viribus meis, et ex omni intentione mea, cum multa cordis contritione et lacrymarum foate, cum multa reverentia et tremore, habens te in corde, et in ore, et præ oculis meis semper, et ubique; ita ut nullus in me adulterinis amoribus pateat locus. CAPUT XI. Item gratiæ lacrymarum et opis divinæ. Inter sacra præsertim mysteria. Pulcherrime Jesu Christe, rogo te per illam sacratissimam effusionem pretiosi sanguinis tui quo redempti sumus, da mihi cordis contritionem et lacrymarum fontem, præcipue dum preces et orationes tibi offero, dum tuæ laudis fibi psalmodiam decanto, dum mysterium nostre redemtionis, manifestum misericordiae tuæ indicium, recolo vel profero, dum sacris altaribus licet indignus assisto cupiens offerre illud mirabile et cœleste sacrificium omni reverentia et devotione dignum, quod tu, Domine Deus meus, sacerdos immaculate, instituisti, et offerri præcepisti in commemorationem tue charitatis (Luc, xxII, 19), mortis scilicet et passionis, pro salute nostra, pro quotidiana nostræ fragilitatis reparatione. Confirmetur mens mea inter lanta mysteria dulcedine præsentia tue, sentiat te sibi adesse, et latetur coram te. Ignis qui semper luces, amor qui semper ardes, dulcis Christe, bone Jesu, lumen æternum et indeficiens, panis vita qui nos reficis, et in te non deficis; quotidie comederis, et semper integer manes; resplende mihi, accende me illumina et sanctifica yas luum, de malitia evacua, imple de gratia et plenum conserva; ut ad salutem animæ mere manducem cibum carnis tuæ, quatenus manducando te, vivam de te, vadam per te, perveniam ad te, et repausem in te. O dulcedo amoris et amor dulcedinis, comedat te venter meus, el nectare tui amoris repleantur viscera mea, ut eructet mens mea verbum bonum. Charitas Deus meus, qui mel dulce lac uiveum, cibus es grandium, fac me crescere ini te, ut sano palato possis manducari a me. CAP. XII. Cogitatum omnem in Christum intendère. In quo jam regnamus. Tu vita mea qua vivo, spes cui în hæreo, gloria quam adipisci desidero. (c) Tu milii cor |
