ภาพหน้าหนังสือ
PDF
ePub

hochw. Abtes Rudolf Guhenbauer eine getreue photographische Nachbildung zwei ganzer Textseiten (Fragm. I. III.) zugesandt erhielt. Nachdem Herr Dr. Schmitz mir die letztere nebst seiner Abschrift gütigst mitgetheilt und mich mit dem Auftrage beehrt hatte, die Bruchstücke in einer theologischen Zeitschrift zu veröffentlichen, liess die nunmehr angestellte Vergleichung ihres Textes mit anderen lateinischen Versionen vermuthen, dass sie eines höheren Alters sein möchten, als der Katalog ihnen beilegt. Und zu unserer beiderseitigen Freude hat sich diese Vermuthung bestätigt. Es hat nämlich, nachdem man beschlossen hatte, die Blätter einem bewährten Paläographen zur Untersuchung vorzulegen, Herr Prof. Dr. Wilmanns in Göttingen sich nicht blos dieser Mühe mit freundlichster Bereitwilligkeit unterzogen, wofür wir ihm unseren aufrichtigen Dank hier öffentlich bekunden, sondern auch sein Urtheil dahin abgegeben, dass dieselben „aus dem 6. oder 7. Jahrhundert stammen, und zwar wahrscheinlich aus der zweiten Hälfte des sechsten". Er berief sich hierbei auf die Vergleichung des jetzt besten Hilfsmittels für diese und die nächstverwandten Schriftgattungen, der Exempla codd. lat. von Zangemeister und Wattenbach (s. namentlich Blatt 27. 33. 34. 37. 39), 1) mit dem Beifügen, dafür sprächen nach seiner Ansicht insbesondere die Formen des BFL und G, auch das offene e (neben dem geschlossenen), ebenso der Mangel der Abkürzungen ausser den früh eingeführten kirchlichen Ausdrücken und einiges Andere.

Von den dem Göttweiger Codex der Tironischen Noten angebunden gewesenen zwei Pergamentblättern enthält das eine (untere) zwei Bruchstücke aus dem Briefe an die Römer, nämlich auf der einen Seite c. 5, 16 bis c. 6, 4; auf der anderen c. 6, 6 bis 6, 19; das zweite (obere) Blatt dagegen bietet von dem Briefe an die Galater auf der einen Seite

1) Exempla codicum latinorum litteris maiusculis scriptorum. Ediderunt Carol. Zangemeister et Guil. Wattenbach. Heidelberg. 1876. Fol.

(XXII, 2.)

15

das Stück c. 4, 6 bis 4, 19 und auf der anderen den Abschnitt c. 4, 22 bis 5, 2 dar.

[ocr errors]
[ocr errors]

Indem wir uns ein näheres Eingehen auf die Beschaffenheit ihres Textes und auf dessen Verhältniss zu anderen Latinisirungen der Paulinischen Briefe für eine spätere Zeit vorbehalten, beschränken wir uns jetzt darauf, einen genauen Abdruck des Wortlautes der Fragmenta Gotvicensia zu geben und unter demselben eine kurze kritische Textvergleichung beizufügen. In jenem sind die Abbreviaturen fast durchgängig aufgelöst, nach handschriftlichen Spuren eingefügte Ergänzungen parenthesirt, die Versziffern nebst Interpunction beigeschrieben und die Zeilenenden durch senkrechte Striche markirt worden. Die Textvergleichung ist nach Sabatier gefertigt, so jedoch, dass neu erschlossene Quellen nicht unbenutzt geblieben sind.

Fragm. L. Rom. 5, 16-6, 4.

[ocr errors]

S

5 16 Nam iudicium ex uno uno in condemnatione, g(ra) tia autem ex multis delictis in scificatione. | 17 Si enim o delicto mors regnauit per unum, multo magis abundantia(m) gratiae et donationis et iustitiae accipientes in vita regnabunt per unum Jesum Christum. | 18 Igitur sicut per unius delictum omnes homines in condemnationem, sic et pe(r) | unius iusti

16 iudicium] quidem add. V, August. condemnatione] contemnationem Clar. Boern. Am. Fuld. V, August. scificatione] iustificationem Boern. Am. Fuld. V, August. iustificationem vitae Clar. 170. . . s delicto] unius delicto Clar. Fuld. V, in unius del. Am. in uno del. Boern. ob unius delictum August. Beda. habundantiam] abund. Clar. Am. Fuld. V, quia abund. Boern. gratiae et] Clar. Boern. Am. V, Iren. III. 16. August. Beda; et om. Fuld. donationis et] om. Iren. III. 16. August. Beda; donationis Clar. Boern. accipientes] qui . . . . accipiunt Iren. III. 16. Aug. Beda. vita] vitam Am. Iren. III. 16. regnabunt] regnabimus Fuld. unum] om. Fuld. 18 delictum omnes] Sedul. Scot. in Rom. del. in omnes Clar. Boern. Am. Fuld. V, MS. Floriac. 129, Aug. Ambrosiast, in Rom. Leo M. Gelas. in cond.] Clar. Boern. Am, Fuld. V, Ambrosiast. Leo M. Gelas. Sedul. Scot. ad cond. Floriac. Aug. sic et] Clar. Boern. Am. Fuld. V, Ambrosiast. Leo M. Gelas. Sedul. Scot. ita et Aug.

tiam omnes homines in iustific(a) tionem vitae. 19 Sicut enim per inoboedientiam unius hominis peccatores constituti sunt multi, ita et per unius oboedientiam iusti constituuntur multi. 20 Lex autem subintrauit ut habundaret delictum. ubi autem habundauit delictum, super habundauit gratia; 21 ut, sicut regnauit | peccatum in mortem, ita gratia, regnet | per iustitiam in uitam aeternam per Jesum | Christum dominum nostrum. |

in Rom. 5, d. Pecc. mer., contr. Julian., Enchirid. ita Floriac. Aug. ep. 57. 187. 193. iustitiam omnes] Sedul. Scot. iust. in omnes Clar. Boern. Am. Fuld. V, Aug. Enchirid. Ambrosiast. Leo M. Gelas. iustificationem in omnes Floriac. Aug. ep. 57. 187. 193. in Rom. 5, d. Pecc. mer., contr. Julian. in] ad Floriac. Aug. 19 sicut enim] quia sicut Ambr. ep. 73. inoboedientiam] inobaudientiam Clar. Pacian. serm. d. bapt. hominis] om. Pacian. l. c. ita et] sic et Sedul. Scot. sic Pacian. l. c., ep. 1. ad Sympron. ita Aug. ep. 157, in Rom. 5, contr. Julian, unius] hominis add. Clar. Boern. Ambr. ep. 73; Aug. in Jo., d. Pecc. mer. oboedientiam] Ambr. d. Fide, ep. 73, Aug. ep. 157 al., Sedul. Scot., Boern. Fuld. obaudientiam Clar., Pacian. serm. d. bapt. obeditionem Am. V, Faustin. presb. c. Arian., Pacian. ep. 1. ad Sympr. unius ob.] > Ambr. ep. 73, Aug. in Jo., d. Pecc. mer. Pacian. constituuntur] -tuentur Clar. Am. V, Ambr., Aug. in Rom. 5, contr. Julian., in Jo., d. Pecc. mer., Pacian. ep. 1. ad Sympr., Sedul. Scot., Ambrosiast., Leo ep. ad cler. 20 subintrauit] Clar. Boern. Am. Fuld. V, Tichon. reg. 3. Aug. subintroivit Tert. Marc. V. 13. habund.] abund. rel. ubiq. abundaret Tert. l. c. Tichon. reg. 3. p. 52 h. Aug. multiplicaretur Tichon. reg. 3. p. 52 c. delictum] Clar. Boern. Am. V, Tert. l. c. Aug. peccatum Fuld. Tichon. autem] om. Iren. III. 23. Aug. d. Pecc. mer., in Jo., Auct. libr. d. voc. gent. II. 15. Leo serm. 61. Ambr. in Ps. 35. habundauit] superabundavit Ambr. in Ps. 35, d. Spir. s. ep. 45. delictum] peccatum Iren. l. c. Aug. d. Pecc. mer., in Jo., Auct. l. d. voc. gent., Leo serm. 61, Hier. ep. ad Damas., Ambrosiast., Beda, Ambr. d. Noë 5, in Luc. 7, in Ps. 35, d. Spir. S., ep. 45. iniquitas Hormisd. ep. 45. gratia] et gratia Aug. ep. 157. 196. in Jo., Hier. ep. ad Dam., Ambrosiast., Beda, Ambr. ubiq., Hormisd. 21sicut] quemadmodum Tert. Marc. V. 13, Aug. ep. 157, contr. Julian. al. regnauit] Clar. Boern. Am. Fuld. V, Aug. ll. cc., Tert. Resurr. 47, Pacian, serm, d. bapt. regnaverat Tert. Marc. V. 13. peccatum in mortem] Clar. Boern. V., Fuld. (morte), Aug. contr. Julian., ep. 157 (morte), d. Pecc. mer., d. Spir. et lit., Ambrosiast., Beda, Tert.

3

6,1 Quid ergo dicemus? permanebimus in peccato, ut gratią abundet? 2 Absit: | qui enim mortui sumus peccato, quom(o) do adhuc uiuemus in illo? An ignoratis, fratres, quia quicunque baptizati su mus in Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus? Consepulti enim sumus cu(m) | illo per baptis

Marc. V. 13. delictum in mortem Pacian. l. c. in morte delictum Tert. Resurr. 47. ita] ita et Clar. Boern. Am. Fuld. V, Tert. sic et Aug. Ambrosiast. Bed. similiter et Pacian. regnet] regnaret Tert. Marc. V. 13. per. iust.] in iustitia Tert. Marc. V. 13. uitam aeternam] vita aeterna Aug. ep. 157. vitam Tert. Marc. vitam sempiternam Tert. Res. Christ.] om. Fuld. dominum nostr.] om. Tert. Marc. per J. Chr. d. n.] om. Pacian. 6 dicemus Clar. Boern. Am· V, Tert. Pud. 17, Aug. ep. 215, in Rom. 6, Enchirid. al., Gild. castig. in eccl. ord., Ambrosiast., Beda, Sedul. in Rom. 6. dicimus Fuld. permanebimus] Boern. Am. Fuld. V, Aug. Gild. Ambrosiast. Bed. permaneamus Clar. perseverabimus Tert. Pud. 17. manebimus Sedul. in Rom. peccato] delinquentia Tert. Pud. 17. gratia ab.] superet gr. Tert. - 2 qui enim] Clar. Boern. Am. Fuld. V, Ambrosiast. Bed. Sedul. Gild. si enim Aug. ep. 215. si Aug. Enchir. qui Tert. Pudic. 17, Aug. in Rom., d. Spir. et lit., c. Julian. nam qui Sedul. peccato] delinquentiae Tert. adh. viv. in illo] Clar. Boern. Am. Fuld. V, Ambrosiast. viv. in ea adh. Tert. viv. in eo Aug. ep. 215, Enchir., in Rom. al., Bed. amplius viv. in eo Sedul. in Rom. iterum viv. in illo Gild. 3 Versum totum [omiss. fratres] sic leg. Clar. Boern. Am. V, Fuld. (mortem), Aug. ep. 55, Enchir., d. Spir. et lit., c. Julian., Leo M. serm. 62, Beda (adi. fratres), Sedul. in Róm. (mortem. . infra morte), Ambrosiast. (morte eius). ignoratis] nescitis Pacian. ep. 3. quia] quod Tert. Pud. 17, Res. 47. quoniam Iren. III. 16, 9. quicunque] Tert. Res., rel. quotquot Iren. qui Tert. Pud. baptizati] tincti Tert. Pud. [Res.: in Christum Jesum tincti s.]. sumus] estis Pacian. Jesu] om. Ambr. in Ps. 118, in Ps. 36, d. Sacr. morte ipsius] mortem eius Tert. morte eius Iren. Pacian. mortem ipsius Ambr. d. Paenit. bapt. sumus] tincti s. Tert. Res. s. tincti Tert. Pud. bapt. estis. Pacian. *enim] Am. Fuld. V; Ambr. d. Bono mort. 2, d. Paenit., d. Jacob II. 7, Bed. in Rom. enim vel ergo Boern. ergo Clar., Tert. Pud. Res., Aug. (sum. ergo) Enchir., ep. 55, d. Spir. et lit., c. Julian. cum illo] Boern. Am. V, Ambr. de Parad., d. Bono mort., d. Paen., d. Jacob, Leo serm. 62. cum eo Clar. cum ipso Fuld., Gaud. Brix. serm. 3. illi Tert. Pud. Res., Aug. Enchir., ep. 55, d. Shir. et lit., c. Julian., Beda in Rom. baptismum] baptisma Tert. Res. quemadmodum] Fuld., Tert. Res.,

mum in mortem, ut quemadmodum surrexit Christus a mortuis per gloriam patris, ita et nos in nouitatem | .

Fragm. II. Rom. 6, 6-19.

7

Qui enim 8 Si autem mortui

6(h)omo noster simul confixus est cruci, ut des truatur corpus peccati, ut ultra non ser uiamus peccato. mo(rtuus) est iustificatus est a peccato. sumus cum Christo, credimus quia simul conui bemus cum

*Iren. III. 16, 9., Ambr. d. Paen., d. Jacob, Ambrosiast., Aug., Bed., Gaud. quomodo Clar. Am. V., Leo. sicut vel quomodo Boern. sicut Tert. Pud. surrexit Chr.] Clar. Boern. Am. Fuld., Tert. Res., Ambr. d. Paen., Beda. resurr. Chr. Iren. Chr. surr. V, Ambr. di Jacob (ille s.), Aug. Chr. resurr. Tert. Pud. Ambrosiast., Gaud. a] ex Ambr. d. Paen. a vel ex Boern. per glor. patris] om. Tert. Iren., Ambr. d. Jacob, Gaud. gloriam] virtutem Ambrosiast. ita et] Clar. Boern. Am. V, Tert., Ambr. d. Paen., d. Jacob, Ambrosiast., Aug., Beda, Gaud., Leo. sic et Iren. et Fuld. nouitatem] novitate rel.

6 homo noster] Am. Fuld. V, Tert. Pud., Aug. ep. 55, Enchir., d. Spir. et. lit., c. Julian., contr. Adim., Ambr. d. Parad., d. Inst. virg., Auct. l. de XL mans., Sedul. nost. homo Clar. Boern. Floriac. 52. Leo M. serm. 62, Ambrosiast., Beda simul confixus est cruci] Ambr. d. Parad., d. Paen. sim. conf. est cr. cum illo Aug. contr. Adim. sim. cr. conf. est Clar. sim. crucifixus est Am. Fuld. V, Floriac. 52. Aug. ep. 55 (add. cum illo), Enchir., d. Spir. et lit., c. Julian., in Rom. 6, Auct d. mans., Leo M., Ambrosiast., Beda, Sedul. sim. affixus est cruci Ambr. d. Inst. virg. confixus est illi Tert. Pud. con vel simul crucif. est Boern. destruatur] evacuetur Tert. Res. (uti), Aug. (in Rom.: evacuaretur). peccati] delinquentiae Tert. Res. ut] et V. uti Tert. Res. ultra non] Aug. ep. 55, Enchir., d. Spir. et lit., c. Julian., in Rom. 6, Ambr., Auct. d. mans., Leo M., Ambrosiast., Beda, Sedul. hactenus Tert. Res. non iam vel ultra Boern. serv. pecc.] seru. nos pecc. Boern. delinquentiae serv. Tert. Res. 7enim] Boern. Am. Fuld. V, Ambr. d. Parad., Aug. Enchir., d. Spir. et lit., c. Julian., Leo M. serm. 62, Sedul., Beda. autem] Clar. Abest versus 7. a Tert., ab Ambr. de Parad. in 5 'codd., ab Ambrosiastro. 8 autem] enim Verecund, in Cantic. Jerem. v. 13 (Spicil. Solesm, ed. Pitr. IV. p. 46). autem vel enim Boern. sumus] estis Verecund. credimus] etiam add. Ambr. d. Parad., quia] Clar. Boern. Am. Fuld. V, Aug. d. Spir. et lit., c. Julian., Enchir.,

« ก่อนหน้าดำเนินการต่อ
 »