ÀҾ˹éÒ˹ѧÊ×Í
PDF
ePub
[blocks in formation]

OXONII:

EXCUDEBAT I. SHRIMPTON.

C. CORNELII TACITI

AB EXCESSU DIVI AUGUSTI

HISTORIARUM

LIBER PRIMUS.

INITIUM mihi operis Servius Galba iterum Titus 1 Vinius consules erunt. Nam post conditam urbem octingentos et viginti prioris ævi annos multi auctores retulerunt, dum res populi Romani memorabantur, pari eloquentia ac libertate. Postquam bellatum apud Ac-2 tium atque omnem potentiam ad unum conferri pacis interfuit, magna illa ingenia cessere; simul veritas pluribus modis infracta, primum inscitia rei publicæ ut alienæ, mox libidine assentandi aut rursus odio adversus dominantes: ita neutris cura posteritatis, inter infensos vel obnoxios. Sed ambitionem scriptoris facile averseris, 3 obtrectatio et livor pronis auribus accipiuntur: quippe adulationi fœdum crimen servitutis, malignitati falsa species libertatis inest. Mihi Galba Otho Vitellius nec 4 beneficio nec injuria cogniti. Dignitatem nostram a Vespasiano inchoatam, a Tito auctam, a Domitiano longius provectam non abnuerim: sed incorruptam fidem professis neque amore quisquam et sine odio dicendus est. Quodsi vita suppeditet, principatum divi5 Nervæ et imperium Trajani, uberiorem securioremque

[blocks in formation]

[A. U. C. 822. materiam, senectuti seposui, rara temporum felicitate, ubi sentire quæ velis, et quæ sentias dicere licet. 2 Opus aggredior opimum casibus, atrox præliis, discors seditionibus, ipsa etiam pace sævum. Quatuor prin2 cipes ferro interempti. Trina bella civilia, plura externa ac plerumque permixta. Prosperæ in Oriente, adversæ 3 in Occidente res. Turbatum Illyricum; Galliæ nutantes; perdomita Britannia et statim missa; coortæ in nos Sarmatarum ac Suevorum gentes; nobilitatus cladibus mutuis Dacus; mota prope etiam Parthorum 4 arma falsi Neronis ludibrio. Jam vero Italia novis

cladibus vel post longam seculorum seriem repetitis 5 afflicta. Haustæ aut obrutæ urbes fecundissima Cam

paniæ ora. Et urbs incendiis vastata, consumptis antiquissimis delubris, ipso Capitolio civium manibus 6 incenso. Pollutæ cærimoniæ, magna adulteria. Plenum exiliis mare, infecti cædibus scopuli. Atrocius in 7 urbe sævitum. Nobilitas, opes, omissi gestique honores pro crimine, et ob virtutes certissimum exitium. Nec minus præmia delatorum invisa quam scelera, cum alii sacerdotia et consulatus ut spolia adepti, procurationes alii et interiorem potentiam, agerent verterent cuncta 8 odio et terrore. Corrupti in dominos servi, in patronos liberti; et quibus deerat inimicus, per amicos oppressi. 3 Non tamen adeo virtutum sterile seculum ut non et bona exempla prodiderit. Comitatæ profugos liberos matres, secutæ maritos in exilia conjuges; propinqui audentes, constantes generi; contumax etiam adversus tormenta servorum fides; supreme clarorum virorum necessitates; ipsa necessitas fortiter tolerata, et lauda2 tis antiquorum mortibus pares exitus. Præter multiplices rerum humanarum casus cælo terraque prodigia et fulminum monitus et futurorum præsagia, læta tristia,

A. D. 69.]

ambigua manifesta. Nec enim unquam atrocioribus 3 populi Romani cladibus magisve justis indiciis approbatum est non esse curæ deis securitatem nostram, esse ultionem.

Ceterum antequam destinata componam, repetendum 4 videtur qualis status urbis, quæ mens exercituum, quis habitus provinciarum, quid in toto terrarum orbe validum, quid ægrum fuerit, ut non modo casus eventusque rerum, qui plerumque fortuiti sunt, sed ratio etiam causæque noscantur. Finis Neronis ut lætus primo 2 gaudentium impetu fuerat, ita varios motus animorum non modo in urbe apud patres aut populum aut urbanum militem, sed omnes legiones ducesque conciverat, evulgato imperii arcano, posse principem alibi quam Romæ fieri. Sed patres læti, usurpata statim libertate 3 licentius ut erga principem novum et absentem; primores equitum proximi gaudio patrum; pars populi integra et magnis domibus annexa, clientes libertique damnatorum et exulum in spem erecti: plebs sordida et circo ac theatris sueta, simul deterrimi servorum, aut qui adesis bonis per dedecus Neronis alebantur, mæsti et rumorum avidi. Miles urbanus longo Cæsarum sacramen- 5 to imbutus, et ad destituendum Neronem arte magis et impulsu quam suo ingenio traductus, postquam neque dari donativum sub nomine Galbæ promissum, neque magnis meritis ac præmiis eundem in pace quem in bello locum, præventamque gratiam intelligit apud principem a legionibus factum, pronus ad novas res, scelere insuper Nymphidii Sabini præfecti imperium sibi molientis agitatur. Et Nymphidius quidem in ipso conatu oppressus: sed 2 quamvis capite defectionis ablato, manebat plerisque militum conscientia, nec deerant sermones senium atque avaritiam Galbæ increpantium. Laudata olim et mili-3

« ¡è͹˹éÒ´Óà¹Ô¹¡ÒõèÍ
 »