B. C. 103: A. U. C. 651,

Consuls, C. Marius III, L. Aurelius Orestes.

Internal History.

Tribunate of Saturninus; lex Appuleia agraria; lex Appuleia de maiestate.

Cic. Brut. 62. 224 Seditiosorum omnium post Gracchos L. Appuleius Saturninus eloquentissimus visus est; magis specie tamen et motu atque ipso amictu capiebat homines quam aut dicendi copia aut mediocritate prudentiae.

Plut. Μar. 14 Λούκιος Σατορνῖνος ὁ μάλιστα τῶν δημάρχων ἄγων τὸ πλῆθος.

[Victor] de Vir. M. 73 Lucius Appuleius Saturninus, tribunus plebis seditiosus, ut gratiam Marianorum militum pararet, legem tulit, ut veteranis centena agri iugera in Africa dividerentur: intercedentem Baebium collegam facta per populum lapidatione summovit.

Cic. de Or. ii. 25. 107 Iam quid vocetur quaeritur, cum quo verbo quid appellandum sit contenditur; ut mihi ipsi (Antonio) cum hoc Sulpicio fuit in Norbani causa summa contentio. Pleraque enim de iis quae ab isto obiiciebantur cum confiterer, tamen ab illo maiestatem minutam negabam; ex quo verbo lege Appuleia tota illa causa pendebat.

Trial of Norbanus for 'maiestas' (see Appendix). Cic. de Off. ii. 14. 49 Etiam P. Sulpici eloquentiam accusatio illustravit, cum seditiosum et inutilem civem, C. Norbanum, in iudicium vocavit.

Id. de Or. ii. 48. 199 (Antonius) egi... non continuo, si quis motus populi factus esset, id C. Norbano in nefario crimine atque in fraude capitali esse ponendum.

Id. ib. ii. 28. 124 Idem (Antonius), hoc accusante Sulpicio, cum hominem seditiosum furiosumque defenderet, non dubitavit seditiones ipsas ornare ac demonstrare gravissimis verbis multos saepe impetus populi non iniustos esse, quos praestare nemo posset; multas etiam e re publica seditiones saepe esse factas, ut cum reges essent exacti, ut cum tribunicia potestas constituta; illam Norbani seditionem ex luctu civium et ex Caepionis odio, qui exercitnm amiserat, neque reprimi potuisse et iure esse conflatam. Potuit hic locus tam anceps, tam

inauditus, tam lubricus, tam novus sine quadam incredibili vi ac facultate dicendi tractari ? Quid ego de Cn. Mallii, quid de Q. Regis commiseratione dicam? Quid de aliis innumerabilibus? [cf. ibid. ii. 47. 197; 21. 89; 25. 107; 40. 167; 49. 201; Part. Orat. 30. 105].

Val. Max. viii. 5. 2 (M. Aemilius Scaurus) C. Norbanum maiestatis crimine publicae quaestioni subiectum ex professo opprimere conatus est.

Condemnation of Manlius (cf. p. 65).

Licinianus, p. 21 Bonn. Cn. Manlius ob eandem causam quam et Caepio L. Saturnini rogatione e civitate plebiscito [MS. est cito] eiectus [cf. Cic. de Or. ii. 28. 124 (above)].

Trial of T. Albucius.

Cic. in Pis. 38. 92 Albucius, cum in Sardinia triumphasset, Romae damnatus est.

Id. de Prov. Cons. 7. 15 Albucius, quod a senatu petebat, ipse sibi in Sardinia ante decreverat; constabat enim Graecum hominem ac levem in ipsa provincia quasi triumphasse; itaque hanc eius temeritatem senatus supplicatione denegata notavit.

Id. Div. in Caec. 19. 63 Itaque neque L. Philoni in C. Servilium nominis deferendi potestas est data... neque Cn. Pompeio in T. Albucium.

Id. de Off. ii. 14. 49 Etsi laudabilior est defensio, tamen etiam accusatio probata persaepe est . . . Sed hoc quidem non est saepe faciendum nec umquam nisi aut rei publicae causa... aut ulciscendi . . . aut patrocinii, ut pro Sardis in Albucio

Iulius.

...

Id. pro Scauro 18. 40 Damnatus est T. Albucius, C. Megaboccus ex Sardinia, nonnullis etiam laudantibus Sardis.

Marius elected Consul for the fourth time.

Liv. Ep. lxvii. Quartum consulatum dissimulanter captans consecutus est.

Plut. Mar. 14 μετιόντων δὲ πολλῶν καὶ ἀγαθῶν τὴν ὑπατείαν, Λούκιος Σατορνίνος . . . ὑπὸ τοῦ Μαρίου τεθεραπευμένος ἐδημηγόρει κελεύων ἐκεῖνον ὕπατον αἱρεῖσθαι. θρυπτομένου δὲ τοῦ Μαρίου καὶ παραιτεῖσθαι τὴν ἀρχὴν φάσκοντος, ὡς δὴ μὴ δεομένου, προδότην αὐτὸν ὁ Σατορνῖνος ἀπεκάλει τῆς πατρίδος ἐν κινδύνῳ τοσούτῳ φεύγοντα τὸ στρατηγεῖν.

External History.

Movements of the Cimbri; military preparations of Marius.

Liv. Ep. lxvii. Cimbri, vastatis omnibus, quae inter Rhodanum et Pyrenaeum sunt, per saltum in Hispaniam transgressi, ibique multa loca populati, a Celtiberis fugati sunt reversique in Galliam bellicosis se Teutonis coniunxerunt.

Vellei. ii. 12 Tertius (consulatus) in apparatu belli consumptus.

Plut. Mar. 14 οὐ μὴν ἧκον (οἱ βάρβαροι) ὡς προσεδοκῶντο ταχέως, ἀλλὰ πάλιν διῆλθε τῷ Μαρίῳ ὁ τῆς ὑπατείας χρόνος.

Sulla military tribune to Marius.

Plut. Sulla 4 (quoted p. 71).

M. Antonius in Cilicia.

Liv. Ep. Ixviii. M. Antonius praetor in Ciliciam maritimos praedones persecutus est.

Obsequens 104 (43) (ad ann. 102) Piratae in Sicilia (scr. Cilicia) a Romanis deleti.

Negotiations of Mithridates with the Cimbri and other peoples.

Justin xxxviii. 3. 6 Mithridates intellecto quantum bellum suscitaret, legatos ad Cimbros, alios ad Gallograecos et Sarmatas Bastarnasque auxilium petitum mittit. Nam omnes has gentes Romanum méditabundus bellum variis beneficiorum muneribus iam ante inlexerat.

Second Sicilian Slave war.

Diod. xxxvi. 3 κατὰ τὴν ἐπὶ τοὺς Κίμβρους τοῦ Μαρίου στρατείαν ἔδωκεν ἡ σύγκλητος ἐξουσίαν τῷ Παρίῳ ἐκ τῶν πέραν θαλάττης ἐθνῶν μεταπέμπεσθαι συμμαχίαν. ὁ μὲν οὖν Μάριος ἐξέπεμψε πρὸς Νικομήδην τὸν τῆς Βιθυνίας βασιλέα περὶ βοηθείας· ὁ δὲ ἀπόκρισιν ἔδωκε τοὺς πλείους τῶν Βιθυνῶν ὑπὸ τῶν δημοσιωνῶν διαρπαγέντας δουλεύειν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις. τῆς δὲ συγκλήτου ψηφισαμένης ὅπως μηδεὶς σύμμαχος ἐλεύθερος ἐν ἐπαρχία δουλεύῃ καὶ τῆς τούτων ἐλευθερώσεως οἱ στρατηγοί πρόνοιαν ποιῶνται, τότε κατὰ τὴν Σικελίαν ὢν στρατηγὸς Λικίνιος Νερούας ἀκολούθως τῷ δόγματι συχνοὺς τῶν δούλων ἠλευθέρωσε, κρίσεις προθείς, ὡς ἐν

ὀλίγαις ἡμέραις πλείους τῶν ὀκτακοσίων τυχεῖν τῆς ἐλευθερίας. καὶ ἦσαν πάντες οἱ κατὰ τὴν νῆσον δουλεύοντες μετέωροι πρὸς τὴν ἐλευθερίαν. οἱ δ ̓ ἐν ἀξίωμασι συνδραμόντες παρεκάλουν τὸν στρατηγὸν ἀποστῆναι ταύτης τῆς ἐπιβολῆς. ὁ δ ̓ εἴτε χρήμασι πεισθεὶς εἴτε χάριτι δουλεύσας, τῆς μὲν τῶν κριτηρίων τούτων σπουδῆς ἀπέστη, καὶ τοὺς προσιόντας ἐπὶ τῷ τυχεῖν τῆς ἐλευθερίας ἐπιπλήττων εἰς τοὺς ἰδίους κυρίους προσέταττεν ἐπαναστρέφειν. οἱ δὲ δοῦλοι συστραφέντες καὶ τῶν Συρακουσῶν ἀπαλλαγέντες, καὶ καταφυγόντες εἰς τὸ τῶν Παλικῶν τέμενος, διελάλουν πρὸς ἀλλήλους ὑπὲρ ἀποστάσεως [cf. Dio Cass. fr. gr (ci Tauchn.)] c. 4 (after an outbreak near Heraclea, and the defeat of M. Titinius legate of the praetor, the slaves) εἰς ἐκκλησίαν συνελθόντες καὶ βουλῆς προτεθείσης πρῶτον μὲν εἵλοντο βασιλέα τὸν ὀνομαζόμενον Σαλούιον, δοκοῦντα τῆς ἱεροσκοπίας ἔμπειρον εἶναι καὶ ταῖς γυναικείαις θέαις αὐλομανοῦντα. οὗτος βασιλεύσας τὰς μὲν πόλεις ἀργίας καὶ τρυφῆς νομίζων ἐξέκλινεν, εἰς τρία δὲ μερίσας τοὺς ἀποστάτας καὶ ἴσους ἡγεμόνας ἐγκαταστήσας ταῖς μερίσι, προσέταξεν ἐπιέναι τὴν χώραν καὶ πρὸς ἕνα τόπον καὶ καιρὸν ἅπαντας ἀπαντᾶν . . . (c. 5) περὶ δὲ τὴν Αἰγεσταίων καὶ Λιλυβαϊτῶν χώραν, ἔτι δὲ τῶν ἄλλων τῶν πλησιοχώρων, ενόσει πρὸς ἀπόστασιν τὰ πλήθη τῶν οἰκετῶν. γίνεται δὲ τούτων ἀρχηγὸς 'Αθηνίων ὄνομα, ἀνὴρ ἀνδρείᾳ διαφέρων, Κίλιξ τὸ γένος. οὗτος οἰκονόμος ὢν δυοῖν ἀδελφῶν μεγαλοπλούτων, καὶ τῆς ἀστρομαντικῆς πολλὴν ἔχων ἐμπειρίαν, ἔπεισε τῶν οἰκετῶν πρῶτον μὲν τοὺς ὑφ ̓ ἑαυτὸν τεταγμένους περὶ διακοσίους ὄντας, ἔπειτα τοὺς γειτινιῶντας, ὥστε ἐν πέντε ἡμέραις συναχθῆναι πλειους τῶν χιλίων. ὑπὸ δὲ τούτων αἱρεθεὶς βασιλεὺς καὶ διάδημα περιθέμενος . . . οὐ . . . προσεδέχετο πάντας τοὺς ἀφισταμένους, ἀλλὰ τοὺς ἀρίστους ποιούμενος στρατιώτας, τοὺς ἄλλους ἠνάγκαζε μένοντας ἐπὶ τῶν προγεγενημένων ἐργασιῶν ἐπιμελεῖσθαι τῆς ἰδίας ἕκαστον οἰκονομίας καὶ τάξεως· ἐξ ὧν καὶ τροφὰς ἀφθόνους τῶν στρατιωτῶν ἐχορηγεῖτο. c. 7 (Salvius, who assumes the title of Trypho and is recognized by Athenio, makes Triocala the centre of his power) κατεσκέυασε δὲ καὶ βασιλικὴν οἰκίαν καὶ ἀγορὰν δυναμένην δέξασθαι πλῆθος ἀνθρώπων. ἐξελέξατο δὲ καὶ τῶν φρονήσει διαφερόντων ἀνδρῶν τοὺς ἱκανους, οὓς ἀποδείξας συμβούλους ἐχρῆτο συνέδροις αὐτοις· τήβεννάν τε περιπόρφυρον περιεβάλλετο καὶ πλατύσημον ἔδυ χιτῶνα κατὰ τοὺς χρηματισμούς, καὶ ῥαβδούχους εἶχε μετὰ πελέκεων τοὺς προηγουμένους, καὶ τἄλλα πάντα ὅσα ποιουσί τε καὶ ἐπικοσμοῦσιν ἐπετήδευε βασιλείαν. c. 8 (after L. Licinius Lucullus had been sent from Rome and had defeated Trypho and Athenio) μετὰ . . . ἐνάτην ἡμέραν ὁ στρατηγὸς ἧκε πολιορκήσων τὰ Τριόκαλα. καὶ τὰ μὲν ἀναιρῶν, τὰ δὲ

ἀναιρούμενος, ἔλαττον ἔχων ἀπηλλάγη, καὶ οἱ ἀποστάται αὖθις ἐφρονηματίζοντο. ἤνυε δὲ τῶν δεόντων ὁ στρατηγὸς εἶτε διὰ ῥᾳστώνην εἴτε διὰ δωροδοκίαν οὐδέν· ἀνθ' ὧν καὶ δίκην ὕστερον κριθεὶς Ῥωμαίοις ἔδωκε [cf. Florus ii. 7 (iii. 19)].

B. C. 102: A. U. C. 652.

Consuls, C. Marius IV, Q. Lutatius Catulus.

Internal History.

Censors, Q. Caecilius Metellus Numidicus, C. Caecilius Metellus Caprarius.

The censorship; attempted exclusion of Saturninus and Glaucia from the Senate.

App. Bell. Civ. i. 28 τιμητὴς δὲ Κόϊντος Καικίλιος Μέτελλος Γλαυκίαν τε βουλεύοντα καὶ ̓Απουλήιον Σατορνῖνον δεδημαρχηκότα ἤδη τῆς ἀξιώσεως παρέλυεν, αἰσχρῶς βιοῦντας, οὐ μὴν ἐδυνήθη· ὁ γάρ οἱ συνάρχων οὐ συνέθετο.

Cic. pro Sest. 47. 1or (Q. Metellus) cum florentem hominem in populari ratione L. Saturninum censor notasset, cumque insitivum Gracchum contra vim multitudinis incitatae censu prohibuisset ... de civitate maluit quam de sententia demoveri [cf. Dio Cass. fr. 93 (cix Tauchn.) (quoted p. 86)].

Val. Max. ix. 7. 1 (L. Equitius) Q. Metellum censorem, quod ab eo tanquam Gracchi filio censum recipere nolebat, lapidibus prosternere conatus est.

...

Oros. v. 17 L. Apuleius Saturninus . . . Q. Metello Numidico acerrimus inimicus, qui eum censorem creatum protractum domo atque in Capitolium confugientem armata multitudine obsedit, unde equitum Romanorum indignatione deiectus est, plurima ante Capitolium caede facta.

External History.

Marius defeats the Ambrones and Teutones at
Aquae Sextiae.

Plut. Mar. 15 τῶν δὲ βαρβάρων διελόντων σφᾶς αὐτοὺς δίχα Κίμβροι μὲν ἔλαχον διὰ Νωρικῶν ἄνωθεν ἐπὶ Κάτλον χωρεῖν καὶ τὴν πάροδον ἐκείνην βιάζεσθαι, Τεύτονες δὲ καὶ ̓́Αμβρωνες διὰ Λιγύων ἐπὶ Μάριον παρὰ θάλατταν.

Liv. Ep. lxviii. C. Marius consul summi vi oppugnata a Teutonis et Ambronibus castra defendit. Duobus deinde