CAPITA HISTORIARUM PARTICULARIUM.

27. Historia argenti vivi.

28. Historia fossilium; veluti vitrioli, et sulphuris,

8. Historia nubium, prout superne conspiciuntur. 9. Historia expansionis cœruleæ, crespusculi, plurium solium, plurium lunarum, halonum, colorum variorum solis et lunæ; atque omnis 29. Historia gemmarum; veluti adamantis, rubini, varietatis cœlestium ad aspectum, quæ fit

16. Historia terræ et maris; figuræ et ambitus ipsorum, et configurationis ipsorum inter se, atque exporrectionis ipsorum in latum aut angustum; insularum terræ in mari, sinuum maris, et lacuum salsorum in terra, isthmo- | 40. Historia chemica circa ea quæ sumuntur ab anirum, promontoriorum.

18. Historia motuum majorum et perturbationum in 41.
terra et mari; nempe terræ motuum, et tre-
morum, et hiatuum, insularum de novo enas-
centium, insularum fluctuantium, abruptio-
num terrarum per ingressum maris, invasio-
num et illuvionum, et contra desertionum
maris; eruptionum ignium e terra, eruptionum
subitanearum aquarum e terra, et similium.
19. Historia geographica naturalis, montium, val-
lium, sylvarum, planitierum, arenarum, palu-
dum, lacuum, fluviorum, torrentium, fontium, 44.
et omnis diversitatis scaturiginis ipsorum, et
similium missis gentibus, provinciis, urbi-
bus, et hujusmodi civilibus.

24. Historia aquæ in substantia, non in configura- 49. Historia motuum mixtorum ex naturalibus et tione.

25. Historia terræ et diversitatis ejus in substantia, non in configuratione.

SEQUUNTUR HISTORIE SPECIERUM.

26. Historia metallorum perfectorum, auri, argenti;
marcasitarum eorun-
et minerarum, venarum,
dem operaria quoque in mineris ipsorum.

guis, macilenti; complexionum (quas vocant)

etc.

53. Historia generationis hominum.

54. Historia conceptionis, vivificationis, gestationis in utero, partus, etc.

55. Historia alimentationis hominis, atque omnis edulii et potabilis, atque omnis diætæ; et varietatis ipsorum secundum gentes aut minores differentias.

56. Historia augmentationis et incrementi corporis in toto et partibus ipsius.

57. Historia decursus ætatis; infantiæ, pueritiæ, juventutis, senectutis, longævitatis, brevitatis vitæ, et similium, secundum gentes et minores differentias.

58. Historia vitæ et mortis.

setis, et aliis filaceis; et artium subservientium.

95. Historia plumificiorum.

96. Historia textoria, et artium subservientium. 97. Historia tinctoria.

98. Historia coriaria, alutaria; et artium subservientium.

99. Historia culcitraria et plumaria.
100. Historia ferri-fabrilis.

101. Historia latomiæ sive lapicidarum.
102. Historia laterara, et tegularia.
103. Historia figularis.

104. Historia cæmentaria, et crustaria.
105. Historia ligni-fabrilis.
106. Historia plumbaria.

107. Historia vitri et omnium vitreorum, et vitriaria.

59. Historia medicinalis morborum, et symptoma- 108. Historia architecturæ in genere.

tum et signorum eorundem.

60. Historia medicinalis curæ, et remediorum, et liberationum a morbis.

61. Historia medicinalis eorum quæ conservant corpus et sanitatem.

62. Historia medicinalis eorum quæ pertinent ad formam et decus corporis, etc.

63. Historia medicinalis eorum quæ corpus alterant, et pertinent ad regimen alterativum.

64. Historia pharmacopolaris.

65. Historia chirurgica.

66. Historia chemica circa medicinas.

67. Historia visus et visibilium, sive optica. 68. Historia picturæ, sculptoria, plastica, etc. 69. Historia auditus et sonorum.

70. Historia musicæ.

71. Historia olfactus et odorum.

72. Historia gustus, et saporum.

73. Historia tactus et ejus objectorum.
74. Historia Veneris, ut speciei tactus.

75. Historia dolorum corporeorum, ut speciei tactus.
76. Historia voluptatis et doloris in genere.
77. Historia affectuum; ut iræ, amoris, verecundiæ,
etc.

78. Historia facultatum intellectualium; cogitativæ,
phantasiæ, discursus, memoriæ, etc.

79. Historia divinationum naturalium.

80. Historia dignotionum, sive diacrisium occultarum naturalium.

81. Historia coquinaria; et artium subservientium, veluti macellaria, aviaria, etc.

82. Historia pistoria, et panificiorum; et artium subservientium, ut molendinaria, etc.

83. Historia vinaria.

84. Historia cellaria, et diversorum generum potus. 85. Historia bellariorum et confecturarum.

86. Historia mellis.

87. Historia sacchari.

88. Historia lacticiniorum.

89. Historia balneatoria, et unguentaria.

90. Historia miscellanea circa curam corporis; tonsorum, odorariorum, etc.

91. Historia auri-fabrilis, et artium subservientium. 92. Historia lanificiorum, et artium subservientium. 93. Historia opificiorum e serico et bombyce, et artium subservientium.

94. Historia opificiorum ex lino, cannabio, gossipio,

109. Historia plaustraria, rhedaria, lecticaria, etc. 110. Historia typographica, libraria, scriptoria, sigillatoria; atramenti, calami, papyri, membranæ, etc.

111. Historia ceræ.

112. Historia viminaria.

113. Historia storearia, et opificiorum ex stramine, scirpis, et similibus.

114. Historia lotricaria, scoparia, etc.

115. Historia agriculturæ, pascuariæ, cultus sylva

rum, etc.

116. Historia hortulana.

117. Historia piscatoria.

118. Historia venationis et aucupii.

119. Historia rei bellicæ, et artium subservientium; ut armamentaria, arcuaria, sagittaria, sclopetaria, tormentaria, balistaria, machinaria, etc. 120. Historia rei nauticæ, et practicarum, et artium subservientium.

121. Historia athletica, et omnis generis exercitationum hominis.

122. Historia rei equestris.

123. Historia ludorum omnis generis.
124. Historia præstigiatorum et circulatorum.
125. Historia miscellanea diversarum materiarum ar-
tificialium; ut esmaltæ, porcellanæ, complu-
rium cæmentorum, etc.

126. Historia salium.

127. Historia miscellanea diversarum machinarum, et motuum.

128. Historia miscellanea' experimentorum vulga-
rium, quæ non coaluerunt in artem.

ETIAM MATHEMATICARUM PURARUM HISTORIE, CON-
SCRIBENDÆ SUNT, LICET SINT POTIUS OBSERVATI-
ONES QUAM EXPERIMENTA.

129. Historia naturarum et potestatum numerorum.
130. Historia naturarum et potestatum figurarum.
Non abs re fuerit admonere, quod, cum necesse sit
multa ex experimentis sub duobus titulis vel plu-
ribus cadere (veluti historia plantarum, et historia
artis hortulanæ multa habebunt fere communia)
commodior sit inquisitio per artes, dispositio vero
per corpora. Parum enim nobis cura est de arti-
bus ipsis mechanicis, sed tantum de iis quæ affe-
runt ad instruendam philosophiam. Verum hæc
e re nata melius regentur.

FRAGMENTUM LIBRI VERULAMIANI,

CUI TITULUS

ABECEDARIUM NATURÆ.

Conditiones entium. de multo et pauco.

Quadruplex Gamma; sive

Cum tam multa producantur a terra et aquis, tam | potentialia ad ens in quanto. De iis inquisitio sepmulta pertranseant aërem et ab eo excipiantur, tam tuagesima quinta esto, quæ quadruplex Gamma numulta mutentur et solvantur ab igne, minus perspi- meretur. cuæ forent inquisitiones cæteræ, nisi natura massarum istarum, quæ toties occurrent, bene cognita et explicata. His adjungimus inquisitiones de cœlestibus et meteoricis, cum et ipsæ sint massæ majores, et ex catholicis. Vide Augm. Scient. Lib. II. c. 3. et Glob. Intellect.

Massæ majores: inquisitio sexagesima septima. Triplex Tau, sive de terra.

Massæ majores : inquisitio sexagesima octava. Triplex Upsilon, sive de aqua.

Massæ majores: inquisitio sexagesima nona. Triplex Phi, sive de aëre.

Massæ majores: inquisitio septuagesima. Triplex Chi, sive de igne.

Massæ majores: inquisitio septuagesima prima. Triplex Psi, sive de cœlestibus.

Massæ majores: inquisitio septuagesima secunda. Triplex Omega, sive de meteoricis.

CONDITIONES ENTIUM.

Supersunt ad inquirendum in Abecedario conditiones entium, quæ videntur esse tanquam transcendentia, et parum stringunt de corpore naturæ, tamen eo, quo utimur, inquirendi modo, haud parum afferent illustrationis ad reliqua. Primo igitur, cum optime observatum fuerit a Democrito, naturam rerum esse copia materiæ et individuorum varietate amplam, atque (ut ille vult) infinitam; coitionibus vero et speciebus in tantum finitam, ut etiam angusta, et tanquam paupercula, videri possit: quandoquidem tam paucæ inveniantur species, quæ sint aut esse possint, ut exercitum millenarium vix conficiant: cumque negativa affirmativis subjuncta ad informationem intellectus plurimum valeant; constituenda est inquisitio de ente, et non ente. Ea ordine est septuagesima tertia, et quadruplex Alpha numer

atur.

Conditiones entium. Quadruplex Alpha; sive de ente et non ente.

Possibile et impossibile nil aliud est, quam potentiale ad ens, aut non potentiale ad ens. De eo inquisitio septuagesima quarta conficitor; quæ quadruplex Beta numeratur.

Conditiones entium. Quadruplex Beta; sive de possibili et impossibili.

Durabile et transitorium, æternum et momentaneum, sunt potentialia ad ens in duratione. De illis septuagesima sexta inquisitio esto, quæ quadruplex Delta numeratur.

Conditiones entium. Quadruplex Delta; sive de durabili et transitorio.

Naturale et monstrosum sunt potentialia ad ens, per cursum naturæ, et per deviationes ejus. De iis inquisitio septuagesima septima esto, quæ quadruplex Epsilon numeratur.

Conditiones entium. Quadruplex Epsilon; sive de naturali et monstroso.

Naturale et artificiale sunt potentialia ad ens, sine homine, et per hominem. De iis inquisitio septuagesima octava conficitor, quæ quadruplex Zeta nu

Etiam multum, paucum, rarum, consuetum, sunt gitandos excitemus.

Etiam monita et cautiones de rerum fallaciis et inveniendi erroribus, quæ nobis occurrunt, aspergimus. Observationes nostras super historiam et experimenta subteximus, ut interpretatio naturæ magis sit in procinctu.

Etiam canones, sed tamen mobiles, et axiomata inchoata, qualia nobis inquirentibus, non pronunciantibus, se offerunt, constituimus: utilia enim sunt, • si non prorsus vera.

Denique tentamenta quædam interpretationis quandoque molimur, licet prorsus humi repentia, et vero interpretationis nomine nullo modo (ut arbitramur) decoranda. Quid enim nobis supercilia opus est aut impostura, cum toties profiteamur, nec nobis historiam et experimenta, qualibus opus est, suppetere, nec absque his interpretationem naturæ perfici posse, ideoque nobis satis esse, si initiis rerum non desimus ?

Perspicuitatis autem et ordinis gratia, aditus quoslam ad inquisitiones, instar præfationum, substerni

mus: item connexiones et vincula, ne inquisitiones sint magis abruptæ, interponimus.

Ad usum vero vellicationes quasdam de practica suggerimus.

Etiam optativa eorum, quæ adhuc non habentur, una cum proximis suis, ad erigendam humanam industriam, proponimus.

Neque sumus nescii, inquisitiones inter se aliquando complicari, ita ut nonnulla ex inquisitis in titulos diversos incidant. Sed modum eum adhibebimus, ut et repetitionum fastidia et rejectionum molestias, quantum fieri possit, vitemus; postponentes tamen hoc ipsum (quando necesse fuerit) perspicuitati docendi, in argumento tam obscuro.

Hæc est abecedarii norma et regula. Deus universi conditor, conservator et instaurator, opus hoc et in ascensione ad gloriam suam, et in descensione ad bonum humanum, pro sua erga homines benevolentia et misericordia, protegat et regat, per Filium suum unicum nobiscum Deum.

HISTORIE NATURALIS

AD CONDENDAM

PHILOSOPHIA M

PRÆFATIO.

CUM nobis homines nec opinandi nec experiendi vias tenere prorsus videantur, omni ope huic infortunio subveniendum putavimus: neque enim major aliunde se ostendit bene merendi ratio, quam si id agatur, ut homines, et placitorum larvis, et experimentorum stuporibus liberati, ipsi cum rebus, magis fida et magis arcta inita societate, contrahant quasi per experientiam quandam literatam. Hoc enim modo intellectus et in tuto et in summo collocatur, atque præsto insuper erit, atque ingruet rerum utilium proventus. Atque hujus rei exordia omnino a naturali historia ducenda sunt; nam universa philosophia Græcorum, cum sectis suis omnigenis, atque si qua alia philosophia in manibus est, nobis videtur super nimis angustam basin naturalis historiæ fundata esse, atque ex paucioribus, quam per erat, pronuntiasse. Arreptis enim quibusdam ab experientia traditionibus, neque iis interdum aut diligenter examinatis, reliqua in meditatione et ingenii agitatione posuere, assumpta in majorem rei fiduciem dialectica. Chemistæ autem, et universum mechanicorum et empiricorum genus, si et illis contemplationes et philosophiam tentare audacia crevit, paucarum rerum accuratæ subtilitati assueti, miris modis reliquas ad eas contorquent; et placita magis deformia et monstrosa, quam rationales illi producunt. Illi enim parum ex multis, hi rursus multum ex paucis, in philosophiæ materiam sumunt; utriusque autem ratio, si verum dicendum sit, infirma est et perdita. Sed naturalis historia, quæ hactenus congesta est, primo intuitu copiosa videri possit; cum revera sit egena et inutilis, neque adeo ejus generis, quod quærimus. Neque enim a fabulis et deliriis purgata est, et in antiquitatem, et philologiam, et narrationes supervacuas excurrit, circa solida negligens et fastidiosa, curiosa et nimia in inanibus. Pessimum autem est in hac copia, quod rerum naturalium inquisitionem amplexa est, rerum autem mechanicarum magna ex parte aspernata. Atque hæ ipsæ ad naturæ sinus excutiendos longe illis præstant; natura enim, sponte sua fusa at vaga, disgregat intellectum, et varietate sua confundit; verum in mechanicis operationibus contrahitur judicium, et naturæ modi et processus cernuntur, non tantum effecta. Atque rursus universa mechanicorum subtilitas citra rem, quam quærimus, sistitur: artifex enim, operi et fini suo intentus, ad alia (quæ forsan ad naturæ inquisitionem magis faciunt) nec animum erigit, nec manum porrigit. Itaque magis exquisita cura opus est, et probationibus electis, atque sumptu etiam, ac summa insuper patientia. Illud enim in experimentalibus omnia perdidit, quod homines etiam a principio fructifera experimenta, non lucifera, sectati sunt; atque ad opus aliquod magnificum educendum omnino incubuere, non ad pandenda oracula naturæ, quod opus operum est, et omnem

potestatem in se complectitur. Intervenit et illud ex hominum curiositate et fastu, quod ad secreta et rara se plerumque converterunt, et in his operam et inquisitionem posuerunt, spretis experimentis atque observationibus vulgatis: quod videntur fecisse, aut admirationem et famam captantes, aut in eo lapsi et decepti, quod philosophiæ officium in accommodandis et reducendis rarioribus eventibus ad ea, quæ familiariter occurrunt, non æque in ipsarum illarum vulgarium rerum causis, et causarum causis altioribus eruendis, sitam esse existimarunt. Universæ autem hujus de naturali historia querelæ causa ea præcipua est, quod homines non in opere tantum, sed in ipso instituto aberrarunt. Namque Historia illa naturalis, quæ extat, aut ob ipsorum experimentorum utilitatem, aut ob narrationum jucunditatem, confecta videtur, et propter se facta; non ut philosophiæ et scientiis initia, et veluti mammam præbeat. Itaque huic rei pro facultate nostra de esse nolumus. Nobis enim quantum philosophiis abstractis sit tribuendum jampridem constitutum est. Etiam vias inductionis veræ et bonæ, in qua sunt omnia, tenere nos arbitramur, et intellectus humani versus scientias facultatem incompetentem et prorsus imparem, veluti per machinas, aut filum aliquod labyrinthi, posse juvare. Neque nescii sumus, nos, si instaurationem illam scientiarum, quam in animo habemus, intra inventa ulla majora cohibere voluissemus, ampliorem fortasse honoris fructum percipere potuisse. Verum cum nobis Deus animum indiderit, qui se rebus submittere sciat, quique, ex meriti conscientia et successus fiducia, speciosa libens prætereat; eam etiam partem operis nobis desumpsimus, quam existimamus alium quemquam aut in universum fugere, aut non pro instituto nostro tractare voluisse. Circa hoc autem duo sunt, de quibus homines, et alias, et nunc præcipue, cum ad rem ipsam accingimur, monitos volumus. Primo, ut mittant illam cogitationem, quæ facile hominum mentes occupat et obsidet, licet sit falsissima et perniciosissima; eam videlicet, quod rerum particularium inquisitio infinitum quiddam sit et sine exitu: cum illud verius sit, opinionum et disputationum modum nullum esse; sed phantasias illas ad perpetuos errores et infinitas agitationes damnari; particularia autem et informationes sensus (demptis individuis et rerum gradibus, quod inquisitioni veritatis satis est) comprehensionem pro certo, nec eam sane vastam aut desperatam, patiuntur. Secundo, ut homines subinde meminerint quid agatur, atque cum inciderint in complures res vulgatissimas, exiles, ac specie tenus leves, etiam turpes, et quibus (ut ait ille) honos præfandus sit; non arbitrentur nos nugari, aut mentem humanam inferius, quam pro dignitate sua, deprimere. Neque enim ista propter se quæsita aut descripta sunt; sed nulla prorsus alia patet intellectui humano via, neque ratio operis aliter constat: nos siquidem conamur rem omnium maxime seriam, et humana mente dignissimam, ut lumen naturæ purum et minime phantasticum (cujus nomen hactenus quandoque jactatur; res hominibus penitus ignota est) per facem a divino Numine præbitam et admotam, hoc nostro seculo accendatur. Neque enim dissimulamus nos in ea opinione esse, præposteram illam argumentorum et meditationum subtilitatem, primæ informationis sive veræ inductionis subtilitate et veritate suo tempore prætermissa, aut non recte instituta, rem in integrum restituere nullo modo posse, licet omnia omnium ætatum ingenia coierint; sed naturam, ut fortunam, a fronte capillatam, ab occipitio calvam esse. Restat itaque ut res de integro tentetur, idque majoribus præsidiis, atque, exutis opinionum zelis, detur aditus ad regnum philosophiæ et scientiarum in quo opes humanæ sitæ sunt, (natura enim non nisi parendo vincitur,) qualis patet ad regnum illud cœlorum, in quod, nisi sub persona infantis, ingredi non licet. Usum autem hujus operis plebeium illum et promiscuum ex experimentis ipsis omnino non contemninus, (cum et notitiæ et inventioni hominum, pro varietate artium et ingeniorum, plurima utilia proculdubio suggerere possit), attamen minimum quiddam esse censemus præ eo aditu ad scientiam et potentiam humanam, quem ex misericordia divina speramus: a qua etiam supplices iterum petimus, ut novis eleemosynis per manus nostras familiam humanam dotare dignetur.

Natura rerum aut libera est, ut in speciebus; aut perturbata, ut in monstris; aut constricta, ut in experimentis artium: facinora autem ejus cujuscunque generis digna memoratu et historia. Sed historia specierum, quæ habetur, veluti plantarum, animalium, metallorum, et fossilium, tumida est et curiosa; historia mirabilium, vana et e rumore; historia experimentorum manca, tentata per partes, tractata negligenter, atque omnino in usum practicæ, non in usum philosophiæ. Nobis itaque stat decretum, historiam specierum contrahere, historiam mirabilium excutere atque expurgare; præcipuam autem operam in experimentis mechanicis et artificialibus, atque naturæ erga manum humanam obsequiis, collocare. Quid enim ad nos lusus naturæ et lascivia? Hoc est pusilla specierum ex figura differentiæ quæ ad opera nil faciunt, in quibus nihilominus naturalis historia luxuriatur. Mirabilium autem cognitio grata certe nobis, si expurgata et electa sit: sed quamobrem tandem grata? Non ob ipsam admirationis suavitatem, sed quod sæpe artem officii sui admonet, ut naturam sciens eo perducat, quo ipsa sponte sua nonnunquam præivit. Omnino primas partes ad excitandum lumen naturæ artificialibus tribuimus; non tantum quia per se utilissima, sed quia naturalium fidissimi interpretes. Num forte fulguris, aut iridis naturam tam clare explicasset quisquam, antequam per tormenta bellica aut artificiosa iridum super parietem simulacra, utriusque ratio demonstrata esset? Quod si causarum fidi interpretes, etiam affectorum et operum certi et felices indices erunt. Neque tamen consentaneum putamus ex triplici ista partitione historiam nostram distrahere, ut singula seorsum tractentur, sed genera ipsa miscebimus, naturalia artificialibus, consueta admirandis adjungentes, atque utilissimis quibusque maxime inhærentes.

Atque a phænomenis ætheris ordiri solennius foret. Nos autem nil de severitate instituti nostri remittentes, ea anteferemus, quæ naturam constituunt et referunt magis communem, cujus uterque globus est particeps. Ordiemur vero ab historia corporum secundum eam differentiam quæ videtur simplicissima; ea est copia aut paucitas materiæ intra idem spatium sive eandem circumscriptionem contentæ et exporrectæ ;