liber alius pontificalis seu ordinalis cum tabulis corio albo copertis, antiquus. liber exposicionis evangeliorum S. Iohannis, qui incipit: In principio erat verbum; cum certis postillis, cum tabulis ligneis.

liber S. Isidori cum tabulis ligneis corio albo copertis.

liber unus magnus philosophie Albini, antiquus, cum antiquis tabulis ligneis. unus liber psalterii cum tabulis ligneis, et incipit: Cum enim propheta Spiritus Sancti etc.

liber epistolarum Pauli cum glosis, qui incipit: Paulus servus Jesu Christi etc., cum tabulis corio nigro copertis.

unus liber benedictionum, qui incipit: Domine ne in furore etc., cum tabulis rubeis.

liber unus martyrologii cum una tabula lignea coperta corio albo.

liber unus vite et miraculorum S. Francisci, et incipit: Apparuit gratia Salvatoris nostri etc., copertus tabulis copertis corio albo.

liber sermonum Innocentii Pape, qui incipit: Innocentius episcopus servus etc., cum tabulis magnis ligneis et modico corii albi.

liber antiquus scrutiniorum cum tabulis ligneis, et incipit: Scrutinii diem. liber sermonum sine tabulis inveteratus, cuius principium non lucet.

liber psalterii glosati '), qui incipit: Beatus vir etc., cum tabulis, corio viridi copertus.

liber unus cum tabulis corio albo copertus, et incipit: Incipit sexta pars B. Gregorii pape in moralibus Iob.

liber epistolarum et evangeliorum cum tabulis corio albo copertus, et incipit : Hec dicit Dominus prope Syon non tacebo.

unus liber scrutiniorum, parvus et antiquus, cum tabulis ligneis.

liber benedictionum et ordinationum officii, et incipit: Incipit ordo per circulum anni, cum tabulis nigris.

unum graduale antiquum cum nota cum tabulis ligneis.

aliud graduale antiquum cum nota theotonica et tabulis ligneis; tertium graduale antiquum parvulum cum nota et tabulis nigris.

liber evangeliorum per circulum anni cum coperta purpurea.

liber unus cum tabulis copertis corio albo, et incipit: glosarum diversitas.

liber decretalium D. Honorii pape cum tabulis ligneis sine corio.

liber sermonum, qui incipit: Ierusalem que de sursum est etc., cum tabulis ligneis.

quaternus Institutionum cum coperta corii nigri, qui sic incipit: Firmiter credimus et simpliciter confitemur, etc.

liber de incarnatione verbi, sine tabulis, et incipit: Magne sunt in scripturis sacris spiritualium sensuum profonditates.

martirologium per anni circulum cum copertis nigris.

1) Stephanus Decanus Aquilegensis obiit III nonas Martii [1220?] qui dedit Fratribus [Capituli Aquilegensis] unum mansum apud Vendoy situm, et Decreta sua et Decretales, unum Psalterium glosatum, Istoriam Scolasticam, Sermones, Constitutiones Innocentii Pape et alios libros Grammatice» (Necrol. Aquil. cit.).

liber institutionum, qui incipit: Liber iste institutionum seu elementorum nomen habet, cum tabulis ligneis.

liber orationum antiquus missalis per circulum anni, qui incipit: Per omnia secula seculorum.

quaternus sine tabulis de naturis, qui incipit: Summum bonum Deus est. unus parvus liber antiquus scrutiniorum cum tabulis ligneis.

liber partis breviarii cum tabulis corio nigro copertis, qui incipit: Dominator Domine Deus omnipotens.

unus quaternus scrutiniorum.

unus liber de vita S. Dominici, quem dedit Gaspar de Brugnis mansionarius aquilegensis.

quaternus cum legenda SS. martyrum Cosme et Damiani et legenda Conceptionis S. Marie, cum coperta nigra.

quaternus ordinationum, qui incipit: Presbiter dum se parat ad missam, cum coperta nigri corii.

liber ordinalis, qui incipit: Incipit ordo etc., cum tabulis antiquis ligneis.

Liber aurore sine tabulis.

In camera superiori.

Missale antiquum cum coperta lignea et corii albi.

antiphonarium antiquum cum nota theotonica et coperta lignea et corii albi. liber constitutionum Iustiniani, qui incipit: Occupatis nobis etc., cum tabulis ligneis.

commentum supra epistolis Pauli cum una tabula tantum.

missale antiquum, quod incipit: Benedictio agni in pasca, cum tabulis. psalterium antiquum expositum, qui incipit: Beatus vir.

liber omeliarum, cum tabulis antiquis.

magnus liber omeliarum, qui incipit: Quomodo iuxta Matheum, cum tabulis albis.

glose supra libro Iob edite a S. Gregorio, cum coperta nigra.

liber Iob, antiquus, cum coperta alba.

liber jurium Ecclesie Polensis cum tabulis copertis corio albo.

liber alius constitutionum papalium cum tabulis magnis copertis corio albo. liber antiquus Passionum Sanctorum, qui incipit: Passio beatissimorum apostolorum Petri et Pauli.

liber epistolarum et evangeliorum, qui incipit: Nolite deficere benefacentes. liber omeliarum cum tabulis magnis.

liber magnus, qui incipit: Incipit fides catholica, cum tabulis coperte albe. liber Brucardi cum tabulis ligneis.

Orationale antiquum, quod incipit: Omnipotens et misericors Deus, cum tabulis albis.

liber ordinis episcopi ad preparandum se ad missam, parvus.

liber orationis provisoris, parvus, cum tabulis albis.

liber de baptismo, qui incipit: In hoc codice sunt etc., cum tabulis fractis.

liber regularum patrum cum.tabulis ligneis.

liber benedictionum episcoporum cum tabulis albis.

unum missale antiquissimum et laceratum cum tabulis ligneis.

liber topice Ciceronis cum tabulis ligneis.

liber canonum apostolorum.

unum missale antiquum cum litteris aureis et tabulis cum corio albo.

liber vite B. Volrici et Sancte Affre cum tabulis rubeis.

liber historiarum romanarum cum tabulis ligneis.

pars expositionis biblie in libro cum tabulis cum corio albo, et incipit: In principio creavit Deus celum et terram.

unum epistolarium antiquum et evangelistarium cum tabulis ligneis.

liber conciliorum cum coperta tabularum corii albi.

unum graduale antiquum cum nota theotonica cum tabulis albis.

Orationale unum cum coperta viridi sine tabulis.

liber papie sine tabulis.

versus Bede presbiteri in libro cum tabulis.

volumen evangeliorum.

collectarium misse cum tabulis albis, et alium sine tabulis.

liber tonarius.

liber expositionis in canticis canticorum.

ordinarium officii per circulum anni cum coperta nigra.

liber constitutionum papalium cum tabulis.

ordinarius officiorum sine tabulis.

liber Genesis cum una tabula tantum.

orationes Jeronimi cum psalterio.

Patriarcha habet:

Liber Augustini de civitate Dei.

liber dialogorum S. Gregorii.

liber antiquus Genesis in expositione libri Iob.

item tractatus S. Ieronimi in libro Ysaye prophete, et incipit: Nullus tam imperitus etc., cum tabulis ligneis.

DOCUMENTI.

I.

(Bibl. Civica di Udine.

Copia del Necrologium Eccl. Aquil.)

(1206) idus Maii. Pelegrinus Patriarcha [Aquilegensis] obiit, qui quingentas marchas denariorum et annulum aureum cum rubinis et X marchas ad faciendum tabulam auream et cuppam auream ad faciendum calicem Ecclesie dedit, etc.

.... II nonas Octobris. Fulcherius Episcopus Parentinus [eletto nel 1210] obiit, qui Decreta sua Fratribus dedit.

· [stessa data] Ubaldus Polensis Episcopus et Aquilegensis Canonicus obiit qui Decreta sua Fratribus dedit').

. XVI Kal. Aug. Bertholdus Plebanus de Graiz canonicus Eccl. Aquil. obiit, qui dimisit Ecc. Aquilegensi unum librum missale et calicem argenteum deauratum.

... Fuerunt tradite quinque marche denariorum D. Petro Gusono de Venetiis pro redimendo unum pulchrum paramentum quod per iniquam et nephandam Societatem olim D. Paduani a S. Eccl. Aquilegensi raptum et Civitatum reportatum fuit in 1387.

1396, III kal. Martii. D. Zanula relicta olim Ser Spiriti de Civ. Austria dedit Capitulo Aquilegensi unum calicem argenteum deauratum et unum paramentum fulcitum ad hoc ut eius anniversarium et dicti sui mariti singulis annis celebretur ut moris est.

II.

1303, 26 Aprile. Udine. · Ottobono de' Razzi Patriarca d'Aquileia dà in pegno alla Società de' Capponi di Firenze dodici privilegi imperiali, alcuni con bolla d'oro. (Arch. di Stato in Venezia. - Rotolo in pergamena scritto dal cancelliere patriarcale Meglioranza).

In Christi nomine amen. Anno nativitatis eiusdem MCCCIII, ind. I, die VI exeunte Aprili, in Castro Utini, supra patriarchali palacio, in capella Domini Patriarche, presentibus D. Ianacio de Salimbenis de Placentia Marescalcho, Gregorio Biffa archipresbitero plebis Montissilicis, Fr. Alberto de Ramedello Vicariis, Baldassare de Albano capellano infrascripti D.. Patriarche, M.° Francisco Nasutti de Utino notario dicti D. Patriarche, et aliis.

Paganus de Florencia de societate Caponorum guarentavit et confessus fuit se habuisse et recepisse, et ibidem in presencia mei Notarii et testium predictorum habuit et recepit in deposito et salvamento a reverendo in Christo Patre et D. Ottobono Dei gratia S. Sedis Aquilegensis Patriarcha, Privilegia infrascripta 2):

In primis privilegium D. Henrici regis sub bulla eius cerea bullatum. 1. 1077, III id. Junii. Donatio Patriarche Sigeardo Comitatus Istrie. II. 1077, Papie. Donatio Patriarche Comitatus Forijulii et Ville de Lunzigniga que fuit Lodovici Comitis, cum bulla aurea et cerea. III.

1180, VIII kal. Febr. Virceburg. Imp. Federicus donat Patriarche Volrico Ducatum Forijuli, villam de Lunzenigo, episcopatus Tergesti et Istrie, regalias episcopatuum Concordie et Belluni etc., cum bulla aurea. IV.

1) Di questo vescovo di Pola, vissuto probabilmente ne' primi anni del secolo XIII, non ho trovato traccia nell' Ughelli nè in altri.

2) Seguono riferiti per intero gli undici Privilegi imperiali, de' quali do il solo Regesto, essendochè sono conosciuti dagli storici e per la maggior parte già pubblicati.

1207, prid. non. Octobris. Erfordia. Privilegium cum bulla aurea Philippi regis romanorum Patriarche Volfchero de bonis in territorio Veronensi et Paduano. V.

1208, id. Jan., apud Augustam. Henricus Marchio Istrie donat Patriarche Volfchero Marchiam Istrie et Carniole, cum bulla aurea. vi.

1208, VIII id. Maii, apud Cremonam. Privilegium cum bulla cerea Ottonis IV de concessione Marchie Istrie Patriarche Volfchero. vii.

1214, VII exeunte Febr., Augusta. Imp. Federicus confirmat Patriarche Aquilegensi Ducatum Forijulii etc., cum bulla aurea. VIII.

1230, Julii, S. Germanus. Confirmatio cum bulla aurea donationis Marchie Istrie et Carniole Ecclesie Aquilegensi. IX.

1231, Febr., Ravenna. Privilegium Imp. Federici II Patr. Aquilegensi de electione Potestatum Istrie etc. x.

1238, Octobris. In obsidione Brixie. Privilegium cum bulla cerea Imp. Federici de Juditiis in Forojulio. XI.

Tibur. Privilegium Imp. Federici cum bulla aurea inhibitorium de venditione regaliarum imperialium et de electione Potestatum, Consulum

etc. XII.

III.

1358, 8 aprile. Udine. Il Patriarca Nicolò incarica il suo cancelliere Paolino di estrarre dal protocollo del notaio Meglioranza la nota de' Privilegi Aquilejesi impegnati ai Capponi dal fu Patriarca Ottobono. (Bibl. Civ. di Udine. - Atti originali del cancell. patriarcale Gubertino da Novate).

A. D. MCCCLVIII, ind. XI, die VIII mensis Aprilis, presentibus venerabilibus in Christo patribus DD. Johanne Spoletane et Bartholomeo Caprulane Dei gratia Ecclesiarum Episcopis, venerabilibus viris DD. fratre Michaele Abbate monasterii Sextensis, Guidone Johanne de Regio canonico Utinensi et Martino plebano Plebis Quadrupii aquilegensis diocesis testibus et aliis.

Cum reverendissimus in Christo Pater et DD. Nicolaus Dei gratia sancte sedis Aquilegensis Patriarcha requisierit discretum virum D. Meliorantiam de Tyenis canonicum Utinensem notarium ut extraheret in formam publicam de notis suis et sibi quoddam Jnstrumentum seu Jnstrumenta depositi quorumdam Privilegiorum Aquilegensis Ecclesie facti per bone memorie D. Ottobonum Patriarcham predecessorem suum apud Societatem Caponorum de Florentia, et ipse D. Meliorantia foret adeo senio affectus et debilis quod non posset bene tantam scripturam facere manibus suis; idem D. Patriarcha cupiens super hoc sue Aquilegensi Ecclesie de opportuno remedio providere et ad recuperationem ipsorum privilegiorum intendens ut asserebat iuxta posse, de voluntate et consensu dicti D. Meliorantie commisit discreto viro Paulino q. magistri Johannis de Mutina notario et cancellario ibidem presenti, quod ex predicti D. Meliorantie notis dictum Instrumentum depositi seu Instrumenta