ภาพหน้าหนังสือ
PDF
ePub
[ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small]

composito ibi obvium habuere hostem, ubi et vastare ipsi Samnitium agrum prohiberentur et egredi inde in pacata sociorumque populi Romani fines Samnitem prohiberent. cum 5 castra castris collata essent, quod vix Romanus totiens victor auderet, ausi Samnites sunt tantum desperatio ultima temeritatis facit castra Romana oppugnare; et quamquam non venit ad finem tam audax inceptum, tamen haud omnino vanum fuit. nebula erat ad multum diei densa adeo, ut lucis 6 usum eriperet, non prospectu modo extra vallum adempto, sed propinquo etiam congredientium inter se conspectu. hac, velut 7 latebra insidiarum, freti Samnites vixdum satis certa luce et eam ipsam premente caligine ad stationem Romanam in porta segniter agentem vigilias perveniunt. improviso oppressis nec 8 animi satis ad resistendum nec virium fuit. ab tergo castrorum decumana porta impetus factus; itaque captum quaestorium 9 quaestorque ibi L. Opimius Pansa occisus. conclamatum inde ad arma.

Consul tumultu excitus cohortes duas sociorum, Lu-33 canam Suessanamque, quae proximae forte erant, tueri praetorium iubet; manipulos legionum principali via inducit.

habuere] Subjekt: Atilius u. sein Heer.

ubi etc.] wo die beiden Heere wegen der Beschaffenheit des Ortes einander gegenseitig am weiteren Vordringen hindern konnten.

5. castra castris conferre, 'ein Lager neben dem andern aufschlagen', häufige Redensart bei Cicero, Cäsar, Livius (4, 27, 5; 8, 23, 9; 23, 28, 9; 27, 12, 9 u. 27, 1, 44, 20,

3).

auderet] gleichzeitig zu ausi sunt, wie im Indic. audebat, während wir von der Gegenwart aus ausus esset erwarten.

6. eriperet] näml. hominibus, das Tageslicht unwirksam machte. adempto] verhindert.

propinquo... conspectu] dichterische Verbindung, 'naher Anblick' statt Anblick aus der Nähe'.

7. latebra] Der Nebel dient hier gleichsam als Versteck für einen Hinterhalt, wie sonst ein Ort.

caligine] Die Dunkelheit infolge des Nebels hielt den Tag zurück, ließ ihn nicht durchbrechen.

in porta] Nach dem Folgenden ist hier die porta decumana, das

Hinterthor auf der vom Feinde abgewendeten Rückseite des Lagers, gemeint. Dem Feinde zugekehrt ist die porta praetoria.

8. decumana porta] Ablativ des Weges, per decumanam portam, wie Kap. 33, 1, principali via.

=

9. quaestorium] das Zelt des Quästors, welches hinter dem Feldherrnzelt (praetorium), näher der porta decumana, stand.

33. 1. Lucanam] Die Lukaner hatten sich bei ihrer Unterwerfung im Jahre 326 verpflichtet, den Römern Hülfstruppen zu stellen, und diese Verpflichtung wurde mit ihrem Bündnis im J. 298 erneuert (8, 25, 3; 10, 12, 1).

Suessanam] aus Suessa am Mons Massicus, einer latinischen Kolonie, seit 312 v. Chr. (9, 28, 7).

proximae] von Kohorten der Hülfstruppen, doch weniger nahe als die Legionen.

manipulos] Die Legion war damals noch nicht in Kohorten eingeteilt.

principali via] auf dem 100 Fuß breiten Hauptweg, welcher das Lager in der Breite teilte.

2 vixdum satis aptatis armis in ordines eunt, et clamore magis quam oculis hostem noscunt, nec, quantus numerus sit, aesti3 mari potest. cedunt primo, incerti fortunae suae, et hostem introrsum in media castra accipiunt. inde, cum consul vociferaretur, expulsine extra vallum castra deinde sua oppugnaturi 4 essent, rogitans, clamore sublato conixi primo resistunt, deinde inferunt pedem urgentque, et impulsos semel terrore eodem, 5 quo coeperunt, expellunt extra portam vallumque. inde pergere ac persequi, quia turbida lux metum circa insidiarum faciebat, non ausi, liberatis castris contenti receperunt se intra vallum 6 trecentis ferme hostium occisis. Romanorum stationis primae vigilumque et eorum, qui circa quaestorium oppressi, periere 7 ad septingentos triginta. animos inde Samnitibus non infelix audacia auxit, et non modo proferre inde castra Romanum, sed ne pabulari quidem per agros suos patiebantur; retro in pacatum Soranum agrum pabulatores ibant.

8 Quarum rerum fama, tumultuosior etiam quam res erant, perlata Romam coëgit L. Postumium consulem vixdum validum 9 proficisci ex urbe. prius tamen, quam exiret, militibus edicto Soram iussis convenire, ipse aedem Victoriae, quam aedilis curulis ex multaticia pecunia faciendam curaverat, dedicavit. 10 ita ad exercitum profectus ab Sora in Samnium ad castra collegae perrexit. inde postquam Samnites, diffisi duobus exercitibus resisti posse, recesserunt, diversi consules ad vastandos agros urbesque oppugnandas discedunt.

34 Postumius Milioniam oppugnare adortus, vi primo atque

[blocks in formation]

impetu, dein, postquam ea parum procedebant, opere, vineis demum iniunctis muro cepit. ibi capta iam urbe ab hora 2 quarta usque ad octavam fere horam omnibus partibus urbis diu incerto eventu pugnatum est; postremo potitur oppido Romanus. Samnitium caesi tria milia ducenti, capti quattuor 3 milia septingenti praeter praedam aliam.

Inde Feritrum ductae legiones, unde oppidani cum omnibus 4 rebus suis, quae ferri agique potuerunt, nocte per aversam portam silentio excesserunt. igitur, simul advenit consul, 5 primo ita compositus instructusque moenibus successit, tamquam idem, quod ad Milioniam fuerat, certaminis foret. deinde, 6 ut silentium vastum in urbe nec arma nec viros in turribus ac muris vidit, avidum invadendi deserta moenia militem detinet, ne quam occultam in fraudem incautus rueret; duas 7 turmas sociorum Latini nominis circumequitare moenia atque explorare omnia iubet. equites portam unam alteramque eadem regione in propinquo patentes conspiciunt, itineribusque his vestigia nocturnae hostium fugae. adequitant deinde sensim 8 portis urbemque ex tuto rectis itineribus perviam conspiciunt, et consuli referunt excessum urbe; solitudine haud dubia id perspicuum esse et recentibus vestigiis fugae ac strage rerum in trepidatione nocturna relictarum passim. his auditis consul 9 ad eam partem urbis, quam adierant equites, circumducit agmen. constitutis haud procul porta signis quinque equites iubet intrare urbem et modicum spatium progressos tris

postquam] mit Imperf., wie Kap. 24, 4.

opere] kollektiv (wie Kap. 17, 7), Bestimmung zu oppugnare, während vineis zu cepit gehört.

So

2. capta] eingenommen'. heißt hier die Stadt, nachdem die Mauern in die Gewalt der Römer gefallen sind.

omnibus partibus] Ortsangabe ohne in, wie Kap. 31, 12 Stellatibus campis.

3. aliam] andeutend, daß auch die Kriegsgefangenen zur Beute gehörten.

5. compositus instructusque] 'geordnet und aufgestellt', vom Führer gesagt, statt vom Heer.

successit] mit Dativ; ebenso 9,14,9 succedunt munimentis. Öfter wird succedere mit ad verbunden (wie 44, 31, 6 ad moenia successit).

tamquam] ohne si (wie 8, 38, 2; 24, 2, 11 und oft).

=

foret] in ursprünglicher Bedeutung, futurum esset. 6. nec nec] wie Kap. 9, 8. rueret] Subjekt: miles.

7. in propinquo] zwei Thore nach derselben Richtung hin, auf derselben Seite der Stadt, und nahe bei einander.

his] welche von diesen Thoren fortführten.

8. perviam] gangbar. Sie sehen, daß die Stadt von geraden Straßen durchzogen sei.

referunt] in der Bedeutung nuntiant mit dem Dativ verbunden, öfter als Verb der Bewegung (hinterbringen) mit ad, wie § 9.

excessum] sc. esse, Inf. Perf. zu exceditur.

strages rerum] umherliegende Gegenstände.

9. tris duos] Teile zu progressos. Vgl. 21, 44, 7 u. 49, 2.

manere eodem loco, si tuta videantur, duos explorata ad se 10 referre. qui ubi redierunt rettuleruntque eo se progressos, unde in omnes partes circumspectus esset, longe lateque 11 silentium ac solitudinem vidisse, extemplo consul cohortes expeditas in urbem induxit, ceteros interim castra communire 12 iussit. ingressi milites refractis foribus paucos graves aetate aut invalidos inveniunt relictaque, quae migratu difficilia 13 essent. ea direpta, et cognitum ex captivis est communi consilio aliquot circa urbes conscisse fugam: suos prima vigilia profectos; credere eandem in aliis urbibus solitudinem 14 inventuros. dictis captivorum fides exstitit; desertis oppidis

consul potitur. 35 Alteri consuli M. Atilio nequaquam tam facile bellum fuit. cum ad Luceriam duceret legiones, quam oppugnari ab Samnitibus audierat, ad finem Lucerinum ei hostis obvius fuit. ibi ira 2 vires aequavit. proelium varium et anceps fuit, tristius tamen eventu Romanis, et quia insueti erant vinci et quia digredientes magis quam in ipso certamine senserunt, quantum in sua parte 3 plus vulnerum ac caedis fuisset. itaque is terror in castris ortus, qui si pugnantes cepisset, insignis accepta clades foret. tum quoque sollicita nox fuit iam invasurum castra Samnitem credentibus aut prima luce cum victoribus conserendas manus.

4 Minus cladis, ceterum non plus animorum ad hostes erat. ubi primum inluxit, abire sine certamine cupiunt. sed via una et ea ipsa praeter hostes erat; quam ingressi prae5 buere speciem recta tendentium ad castra oppugnanda. consul

eodem loco] bis zu welchem sie vorgedrungen wären.

videantur] Pass.; tuta ist Subjekt, ' wenn

man Sicherheit sehe' ; deutsch: wenn alles sicher scheine.

12. graves] beschwert, geschwächt'. Vgl. 7, 39, 1 graves iam aetate aut viribus parum validos. Daneben findet sich auch gravior aetate (2, 19, 6; 41, 3, 6).

migratu] fortzunehmen, fortzuschaffen'. "In dieser transitiven Bedeutung findet sich migrare sehr selten (Sil. It. 7, 431; Gell. 2, 29, 16).

13. inventuros] nämlich illos, die Römer.

14. fides] Bestätigung (1, 16, 5). Sinn: die Angaben der Gefangenen bewährten sich.

35.1. Luceriam] Stadt in Apulien, seit 314 v. Chr. eine römische Kolonie.

ira etc.] die Erbitterung gab beiden Teilen gleiche Kraft, indem kein Teil als besiegt gelten wollte.

2. insueti] mit Inf., wie 4, 31, 4 civitas vinci insueta und 31, 18, 3 insueto vera audire. Vgl. Kap. 6, 11.

quantum] Der Accus. statt des Ablat. mensurae beim Komparativ ist ein seltener Graecismus (3, 15, 2 quantum magis; 44, 7, 6 q. longius, 1, 7, 9 aliquantum amplior; 5, 21, 14 al. maior; 40, 40, 1 al. melior).

3. credentibus] sc. eis, Dativ zu sollicita nox fuit.

[blocks in formation]
« ก่อนหน้าดำเนินการต่อ
 »